مركز ارتباط حضرت آیت الله العظمی سید علی حسينى سیستانی (مد ظله) در لندن، اروپا، شمال و جنوب امریکا است.
2. تکبیرة الاحرام
مسأله 1236. گفتن «اللّهُ أَكْبَر» در اوّل هر نماز، واجب و ركن است و انسان باید در آن موالات را رعایت نماید؛ یعنی حروف «اَللّهُ» و حروف «أَكْبَر» و دو كلمۀ «اَللّهُ» و «أَكْبَر» را پشت سر هم بگوید و نیز باید این دو كلمه به عربی صحیح گفته شود و اگر ترجمۀ آن را به غیر عربی - مثلاً به فارسی - بگوید، كافی نیست.
مسأله 1237. نمازگزاری كه تكبیرة الاحرام را غلط میخوانده، در صورتی كه اشتباه در مادّه و هیأت تكبیرة الاحرام باشد، مثل اینكه می‌گفته «اَللّهُ أَكْپَر» یا «اَللّهُ أَكْوَر» یا «اَللّحُ أَكْبَر» یا «اَللّهُ أَکْبار»، نمازش باطل است و فرقی بین جاهل قاصر و مقصّر نیست؛
امّا اگر اشتباه در إعراب كلمه باشد، مثل این كه حركت را در هاء «اَللّهُ أَكْبَر» از ضمّه به فتحه یا كسره تغییر میداده و تكبیرة الاحرام را «اَللّهَ أَكْبَر» یا «اَللّهِ أَكْبَر» تلفّظ میكرده، در صورتی كه جاهل مقصّر بوده، بنابر احتیاط واجب، نمازش باطل است و اگر جاهل قاصر بوده، نمازش صحیح است.
شایان ذكر است، مراد از اعراب در اینجا، تغییر حركت آخر كلمه است و تغییر حركات در حروف ما قبل آخر كلمه، در حكم تغییر در مادّه و هیأت محسوب میشود مثل اینكه تكبیرة الاحرام را «اَللّهُ أَكْبُر» تلفّظ میكرده است كه در این صورت، نمازش در هر حال باطل است.
مسأله 1238. احتیاط مستحب آن است كه فرد تكبیرة الاحرام نماز را به چیزی كه قبل از آن می‌خواند - مثلاً به اقامه یا به دعایی كه پیش از تكبیر می‌خواند - نچسباند.
مسأله 1239. اگر نمازگزار بخواهد «اللّهُ أَكْبَر» را به چیزی كه بعد از آن می‌خواند، مثلاً به «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیٖمِ» یا «اَعُوْذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیٖمِ» بچسباند، چنانچه «ر» را ساکن تلفّظ نماید و بگوید: «اَللهُ أَكْبَرْ»، کافی است؛
ولی بهتر آن است كه «ر» أَكْبَر را با حرکت ضمّه (ـُ) تلفّظ نماید و بگوید: «اَللّهُ أَكْبَرُ»، هرچند احتیاط مستحب آن است كه در نماز واجب «اللّهُ أَكْبَر» را به چیزی كه بعد از آن می‌خواند نچسباند.
مسأله 1240. بدن باید در هنگام گفتن تكبیرة الاحرام در نماز واجب، استقرار داشته و آرام باشد و اگر فرد عمداً در حالی كه بدنش حركت دارد، تكبیرة الاحرام را بگوید، نماز باطل است.
مسأله 1241. برای اینکه نمازگزار یقین یا اطمینان كند كه تكبیرة الاحرام را در حال ایستادن و آرامش بدن گفته، واجب است پیش از گفتن تكبیرة الاحرام و بعد از آن لحظهای بایستد؛
البتّه، چنانچه نمازگزار یقین یا اطمینان داشته باشد تكبیرة الاحرام را در حال ایستادن و آرامش بدن می‌گوید، مکث و درنگ قبل و بعد از تکبیر، لازم نیست.
مسأله 1242. نمازگزار باید تكبیر و حمد و سوره و ذكر و دعا را طوری بخواند كه خودش حدّاقل هَمْهَمۀ خود را بشنود. بنابراین، لب‌خوانی آنها بدون رعایت این شرط صحیح نیست و اگر به علّت سنگینی یا كری گوش یا سر و صدای زیاد نمی‌شنود، باید طوری بگوید كه چنانچه مانعی نباشد، بشنود.
مسأله 1243. كسی كه به علّت پیشامدی لال شده، یا زبان او مرضی پیدا كرده كه نمیتواند «اَللّهُ أَكْبَر» را بگوید، باید هر طوری كه می‌‌تواند بگوید و اگر اصلاً نمیتواند بگوید باید تكبیر را در قلب خود بگذراند و برای آن، طوری كه مناسب گفتن «اللّه أَكْبَر» باشد با انگشتش اشاره كند و اگر می‌‌تواند، زبان و لبش را هم حركت دهد؛
امّا كسی كه لال مادر زاد است، باید زبان و لبش را به‌طوری كه شبیه كسی است كه تکبیر را می‌گوید، حركت دهد و در آن حال با انگشتش نیز اشاره نماید و این حکم، در مورد قرائت نماز و سایر ذکرهای آن نیز جاری می‌باشد.
مسأله 1244. اگر انسان شک كند تكبیرة الاحرام را گفته یا نه، چنانچه مشغول خواندن چیزی از قرائت شده یا مشغول گفتن «أَعُوْذُ باللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیٖمِ» - كه گفتن آن قبل از قرائت، مستحب است - شده، به شک خود اعتنا نكند و اگر چیزی نخوانده، باید تكبیرة الاحرام را بگوید؛
همینطور، اگر مأموم در نماز جماعت شركت كرده و شک كند كه تكبیرةالاحرام نماز جماعت را گفته یا نه، در صورتی كه خودش را مشغول عملی می‌‌بیند كه از وظایف مأموم در نماز جماعت است - هرچند وظیفۀ مستحبی - به شک خود اعتنا نكند؛ مثل اینكه در نماز صبح و مغرب و عشاء مستحب است مأموم چنانچه صدای حمد و سورۀ امام را می‌شنود، سكوت كرده و به قرائت امام جماعت گوش فرا دهد؛ اکنون چنانچه فرد، خود را مشغول انجام همین وظیفه ببیند، در این صورت به شک خویش اعتنا نمی‌‌كند و بنا میگذارد كه تكبیرةالاحرام را گفته است.
مسأله 1245. اگر نمازگزار بعد از گفتن تکبیر شک نماید که آنچه گفته تکبیرةالاحرام نماز بوده یا تکبیر رکوع، چنانچه در حال رفتن به رکوع یا در رکوع باشد به شک خویش اعتنا نمی‌کند و اگر هنوز ایستاده و برای رکوع خم نشده است بنا میگذارد که تکبیرة الاحرام است و خواندن حمد و سوره را شروع می‌کند.
مسأله 1246. اگر فرد بعد از گفتن تكبیرة الاحرام شک كند كه آن را صحیح گفته یا نه، چه مشغول خواندن چیزی شده باشد یا نه، به شک خود اعتنا نكند.
· مستحبات تکبیرة الاحرام
مسأله 1247. مستحب است نمازگزار هنگام گفتن تكبیرة الاحرام و تكبیرهای بین نماز، دست‌‌ها را تا مقابل گوش‌‌ها یا صورت بالا ببرد و بهتر آن است كه با گفتن همزۀ «اللّهُ أَكْبَر» دست‌‌ها از ران پا جدا شود و با گفتن «راء» «اللّهُ أَكْبَر» دست‌‌ها به مقابل گوش‌‌ها یا صورت برسد، سپس دست‌‌ها را بدون فاصله بیندازد.
مسأله 1248. برای افتتاح نماز، گفتن یک «اَللهُ أَكْبَر» کافی است و گفتن هفت تکبیر مستحب می‌باشد که آنها را «تکبیرات افتتاحیّه» می‌نامند و نمازگزار به مجموع آنها نیّت إحرام نماز و ورود به نماز را می‌نماید، هرچند احتیاط مستحب آن است که ابتدا رجاءً شش تکبیر بدون نیّت إحرام نماز و ورود به نماز بگوید، سپس تکبیر هفتم را تکبیرة الاحرام قرار دهد.
این حکم، اختصاص به نمازهای شبانه‌روزی (یومیّه) ندارد و شامل نمازهای واجب دیگر و نمازهای مستحبی هم میشود.
مسأله 1249. جايز است نمازگزار هفت تكبير افتتاحیّه را بدون خواندن دعاهایی که وارد شده، پشت سر هم به‌جا آورد؛ ولی بهتر آن است ابتدا سه تكبير اوّل از تکبیرات افتتاحیّه را بگويد و بعد از آن اين دعا را بخواند:
«اللّٰهُمَّ أَنْتَ الْمَلِكُ الْحَقُّ، لٰا إِلٰهَ إِلّٰا أَنْتَ، سُبْحانَكَ إِنّي ظَلَمْتُ نَفْسي، فَاغْفِرْ لي ذَنْبيٖ، إِنَّهُ لٰا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلّٰا أَنْتَ».
سپس دو تكبير بعدی تکبیرات افتتاحیّه را بگويد و اين دعا را بخواند:
«لَبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ وَالْخَيْرُ في يَدَيْكَ وَالشَّرُ لَيْسَ إِلَيْكَ وَالْمَهْدیُّ مَنْ هَدَيْتَ، لٰامَلْجَأَ مِنْكَ إِلّٰا إِلَيْكَ، سُبْحٰانَكَ وَحَنانَيْكَ، تَبارَکْتَ وَتَعالَیْتَ، سُبْحٰانَكَ رَبَّ الْبَيْتِ».
سپس دو تکبیر آخر تکبیرات افتتاحیّه را بگويد و اين دعا بخواند:
«وَجَّهْتُ وَجْهيَ لِلَّذي فَطَرَ السَّمٰواتِ وَالْأَرْضَ، عٰالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهادَةِ حَنيفاً مُسْلِماً، وَمٰا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكيٖنَ، إِنَّ صَلٰاتي وَنُسُكي وَمَحْيٰايَ وَمَمٰاتي لِلهِ رَبِّ الْعٰالَميٖنَ، لٰا شَريكَ لَهُ وَبِذٰلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِميٖنَ».
سپس بعد از آن «أعُوْذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیٖم» بگوید و خواندن سورۀ حمد را شروع كند.
مسأله 1250. خوب است نمازگزار قبل از تکبیرات افتتاحیه، به قصد رجاء بگوید:
«یا مُحْسِنُ قَدْ أَتاكَ الْمُسي‌ءُ وَقَدْ أَمَرْتَ الُمُحْسِنَ اَنْ یتَجٰاوَزَ عَنِ الْمُسي‌ءِ، أَنْتَ الْمُحْسِنُ وَأَنَا المُسي‌ءُ، فَبِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَجٰاوَزْ عَنْ قَبیٖحِ ما تَعْلَمُ مِنّي»؛
و نیز مناسب است به قصد رجاء این دعا را بخواند:
«اللَّهُمَّ إِنّي أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأُقَدِّمُهُمْ بَيْنَ يَدَيْ صَلَاتی وَأَتَقَرَّبُ بِهِمْ إِلَيْكَ، فَاجْعَلْنی بِهِمْ وَجيهاً في الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبيٖنَ، مَنَنْتَ عَلَيَّ بِمَعْرِفَتِهِمْ، فَاخْتِمْ لي بِطَاعَتِهِم وَمَعْرِفَتِهِمْ وَوَلَايَتِهِمْ، فَإِنَّهَا السَّعَادَةُ وَاخْتِمْ لي بِهَا، فَإِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ».
و بعد از اتمام نماز نیز بگوید:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنی مَعَ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ في كُلِّ عَافيَةٍ وَبَلَاء وَاجْعَلْنی مَعَ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ فی كُلِّ مَثْوىً وَمُنْقَلَبٍ، اللَّهُــــمَّ اجْعَلْ مَحْيَــایَ مَحْيَاهُمْ وَمَمَاتــی مَمَاتَهُــمْ وَاجْعَلْني مَعَهُمْ فِي الْمَوَاطِنِ كُلِّهَا وَلَا تُفَرِّقْ بَيْنی وَبَيْنَهُمْ، إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ».