موارد واجب شدن نماز آیات

مسأله 2021. نماز آیات كه کیفیّت آن بعداً ذکر خواهد شد، در سه مورد واجب می‌شود:

اوّل: گرفتن خورشید (كسوف)؛

دوّم: گرفتن ماه (خسوف)؛

هر چند مقدار كمی از ماه یا خورشید گرفته شود و كسی هم از آن نترسد.

سوّم: زلزله، بنابر احتیاط واجب، هرچند كسی هم نترسد.

امّا در رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها از آیات آسمانی، در صورتی كه بیشتر مردم بترسند و نیز در حوادث زمینی مانند فرو رفتن زمین و افتادن كوه كه موجب ترس اكثر مردم شود، بنابر احتیاط مستحب، نماز آیات ترک نشود.

مسأله 2022. موارد و اسبابی که موجب نماز آیات می‌شود، با یقین یا هر راه معقولی که باعث اطمینان فرد شود یا شهادت دو مرد عادل ^[504] ثابت می‌گردد.

بنابر این، اگر انسان به گفتۀ كسانی كه از روی قواعد علمی، زمان گرفتن خورشید یا ماه را می‌دانند یقین یا اطمینان پیدا كند كه خورشید یا ماه گرفته، باید نماز آیات را بخواند و نیز اگر آنان بگویند: فلان وقت خورشید یا ماه می‌گیرد و فلان مقدار طول می‌كشد و انسان به گفتۀ آنان اطمینان پیدا كند، باید به اطمینان خویش عمل نماید.

مسأله 2023. اگر برای مکلّف، از مواردی كه نماز آیات برای آنها واجب است، بیشتر از یک مورد اتّفاق بیفتد، باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند؛ مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند. ^[505]

مسأله 2024. مواردی كه نماز آیات برای آنها واجب است، در هر مکانی اتّفاق بیفتد و احساس شود، فقط مردم همان‌جا باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر که آیه برایشان قابل احساس نبوده، واجب نمی‌شود، هرچند آن مکان‌های دیگر، متّصل به آن مکان یا مجاور و نزدیک آن باشند.

مسأله 2025. هر زلزله­ای چه شدید و چه خفیف - حتّی پس لرزه - اگر عرفاً زلزلۀ مستقلّی محسوب شود، نماز آیات جداگانه­ای دارد.

شایان ذکر است، چنانچه مركز زلزله‌نگاری وقوع لرزش­های خفیف زمین را با ذكر تعداد آن در منطقه­ای اعلام كند، ولی افرادی كه در آنجا زندگی می­كنند، هنگام وقوع زلزله، اصلاً آنها را احساس نكنند ^[506] نماز آیات بر آنان واجب نیست.