انواع آب مطلق

· 1. آب كر

مسأله 27. برای آنکه مقدار آب موجود در ظرفی، «کر» محسوب شود، کافی است حجم آن، سی و شش وجب مكعّب باشد که تقریباً معادل 384 لیتر است. ^[40]

مسأله 28. اگر عین نجس، مانند ادرار و خون یا چیزی كه نجس شده است، مانند لباس، به آب كر برسد، چنانچه آن آب، بو یا رنگ یا مزۀ نجاست را بگیرد، نجس می‌‌شود و اگر تغییر نكند نجس نمی‌‌شود.

مسأله 29. اگر بو یا رنگ یا مزۀ‌‌ آب كر به وسیلۀ غیر نجاست تغییر كند، نجس نمی‌‌شود. به عنوان مثال، اگر داخل حوض آب کر، مقداری شیر که به قطره‌‌ای از خون نجس شده، ریخته شود و آب حوض اندکی شیری رنگ گردد (بو یا رنگ یا طعم شیر پیدا نماید، ولی به حدّ مضاف بودن نرسد)، آن آب نجس نمی‌‌شود؛

امّا اگر خون را داخل حوض آب کر بریزند و رنگ آن به واسطۀ خون، زرد رنگ گردد، آب نجس می‌‌شود.

مسأله 30. اگر عین نجس مانند خون، به آبی كه بیشتر از كر است برسد و بو یا رنگ یا مزۀ قسمتی از آن را تغییر دهد، چنانچه مقداری كه تغییر نكرده كمتر از كر باشد، تمام آب نجس می‌‌شود و اگر به اندازۀ كر یا بیشتر باشد، فقط مقداری كه بو یا رنگ یا مزۀ آن تغییر كرده نجس است.

مسأله 31. آب فوّاره اگر متّصل به كر باشد، آب نجس را پاک می‌‌كند، ولی اگر بعد از قطره قطره شدن روی آب نجس بریزد، آن را پاک نمی‌‌كند مگر آنكه چیزی روی فوّاره بگیرند تا آب آن قبل از قطره قطره شدن با آب نجس متّصل شود و لازم است كه آب فوّاره با آب نجس مخلوط گردد.

مسأله 32. اگر چیز نجس را زیر شیری كه متّصل به كر است بشویند، آبی كه از آن چیز می‌‌ریزد، چنانچه متّصل به كر باشد و بو یا رنگ یا مزۀ‌‌ نجاست نگرفته باشد و عین نجاست هم در آن نباشد، پاک است.

مسأله 33. اگر مقداری از آب كر یخ ببندد و بقیّۀ آن به قدر كر نباشد، چنانچه نجاست به آن برسد، نجس می‌‌شود و هر مقدار از یخ هم آب شود، نجس است.

همینطور اگر آب قلیل نجس باشد و روی آن آب قلیل پاک بریزند تا مجموع آب‌‌های قلیل به اندازۀ آب كر گردد، پاک نمی‌شود.

مسأله 34. آب لوله‌‌های بناها و ساختمان‌‌ها و حمّام‌‌ها و آب لوله‌كشی شهری كه از شیرها و دوش‌‌ها می‌‌ریزد، اگر به علاوۀ منبعی كه متّصل به آن است به قدر كر باشد، حكم آب كر را دارد؛ ولی آب جاری به حساب نمی‌آید و اگر ظرفی را زیر آب لوله‌كشی متّصل به منبع كر بگذارند، آبی كه درون ظرف است تا وقتی كه متّصل به آب لوله‌كشی است، حكم آب كر را دارد.

مسأله 35. آب حوضچۀ‌‌ حمّام اگر كمتر از كر باشد، چنانچه به خزینه ‌‌یا منبعی كه آبش به ضمیمۀ آب حوض به اندازۀ كر است متّصل باشد و با ملاقات نجس، بو یا رنگ یا مزۀ آن تغییر نكند، نجس نمی‌‌شود و احكام آب كر را دارد.

مسأله 36. آبی كه به اندازۀ كر بوده، اگر انسان شک كند از كر كمتر شده یا نه، مانند آب كر است، یعنی نجاست را پاک می‌‌كند و چنانچه نجاستی هم به آن برسد، نجس نمی‌‌شود و آبی كه كمتر از كر بوده و انسان شک دارد به مقدار كر شده یا نه، حكم آب كمتر از كر را دارد.

مسأله 37. آب مطلقی كه كر بودن آن مشكوک است و حالت قبلی آن هم معلوم نیست كه كر بوده یا قلیل، بنابر احتیاط واجب، حكم آب قلیل را دارد.

مسأله 38. كر بودن آب به دو راه ثابت می‌شود: اوّل : آنكه خود انسان یقین یا اطمینان كند؛ دوّم : آنكه دو مرد عادل خبر دهند؛

امّا اگر یک فرد عادل یا مورد اعتماد یا كسی كه كر در اختیار او است خبر دهد، چنانچه خبر وی باعث اطمینان نشود، بنابر احتیاط واجب کر بودن آب ثابت نمی‌شود.

· 2. آب قلیل

مسأله 39. «آب قلیل»، آبی است كه از زمین نجوشد و از كر كمتر باشد و آب مذکور اگر روی چیز نجس بریزد، یا چیز نجس به آن برسد، نجس می‌‌شود؛ ولی اگر از بالا روی شیء نجس بریزد، مقداری كه به آن شیء می‌‌رسد نجس است و مقداری كه به آن شیء نرسیده، پاک می‌باشد.

مسأله 40. آب قلیلی كه هنگام شستن شیء نجس یا بعد از آن، خود به خود یا با فشار دادن و مانند آن، از آن شیء جدا می‌‌گردد، «غُساله» نامیده می‌شود و نجس می‌باشد؛

البتّه در صورتی که قبل از ریختن آب، عین نجاست در شیء متنجّس وجود نداشته باشد، نجاست غساله بنابر احتیاط واجب است و در هر صورت، فرقی ندارد که آن شیء از اشیائی باشد که با یک بار شستن پاک می‌شود یا آنکه برای پاک شدن باید بیش از یک بار شسته شود ^[41] و در مواردی که نیاز به بیش از یک بار شستن است، فرقی ندارد که غسالۀ دفعۀ آخر شستن باشد یا قبل از آن.

مسأله 41. آب قلیلی كه با آن مخرج ادرار و مدفوع را می‌‌شویند با پنج شرط، چیزی را كه با آن برخورد كند نجس نمی‌‌كند:

اوّل: آنكه بو یا رنگ یا مزۀ نجاست نگرفته باشد؛

دوّم: نجاستی از بیرون به آن نرسیده باشد؛

سوّم: نجاست دیگری مثل خون با ادرار یا مدفوع بیرون نیامده باشد؛

چهارم: ذرّه‌‌های مدفوع در آب پیدا نباشد؛

پنجم: بیشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.

· 3. آب جاری

مسأله 42. «آب جاری» به آبی گفته می‌‌شود كه شرایط ذیل را داشته باشد:

اوّل: منبع طبیعی داشته باشد؛ مانند آب چشمه، رودخانه، قنات یا آبی كه از برف‌‌های متراكم در كوه‌‌ها سرچشمه می‌‌گیرد.

دوّم: جاری باشد، هرچند به وسیله‌‌ای آن را جاری سازند.

سوّم: اجمالاً استمرار داشته باشد. بنابراین، چشمه­ای كه مثلاً در فصل زمستان می‌جوشد و در فصل تابستان از جوشش می­افتد، فقط وقتی كه می‌جوشد حكم آب جاری را دارد.

شایان ذکر است، آب جاری لازم نیست به منبع طبیعی ذکر شده متّصل باشد؛ پس اگر به‌طور طبیعی از آن جدا شود - مانند اینکه آب از بالا به صورت قطره قطره روی زمین ریخته و جریان پیدا کند - آب جاری به حساب می‌‌آید؛

ولی اگر شیئی مانع اتّصال آن به منبع شود، مثلاً از ریزش یا جوشش آب جلوگیری کند یا ارتباط آن را با منبع قطع كند، آب باقی مانده حكم جاری را ندارد، هرچند جریان داشته باشد.

مسأله 43. آب جاری هرچند كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی كه بو یا رنگ یا مزۀ آن به وسیلۀ نجاست تغییر نكرده، پاک است.

مسأله 44. اگر نجاستی به آب جاری برسد، مقداری از آن كه بو یا رنگ یا مزه‌‌اش با نجاست تغییر كرده نجس است و طرفی كه متّصل به چشمه است، هرچند كمتر از كر باشد، پاک می‌باشد و آب‌‌های طرف دیگر نهر، چنانچه به اندازۀ كر باشد یا به وسیلۀ آبی كه تغییر نكرده به آب طرف چشمه متّصل باشد پاک، وگرنه نجس است.

مسأله 45. آب چشمه‌‌ای كه جاری نیست، ولی طوری است كه اگر از‌ آب آن بردارند باز می‌جوشد، حكم آب جاری را ندارد؛ یعنی اگر نجاست به آن برسد و كمتر از كر باشد، نجس می‌شود.

مسأله 46. آبی كه كنارۀ نهر، راكد است و عرفاً جزء آب نهر شمرده ‌‌نمی­شود، هرچند متّصل به آب جاری باشد، حكم آب جاری را ندارد و در صورتی كه مجموع آب به اندازۀ كر باشد، احكام آب كر را دارد.

همچنین، آب راكدِ حوضی كه با كانال و جویی متّصل به آب نهر است، حكم آب جاری را ندارد و چنانچه مجموع به اندازۀ کر باشد، احکام آب کر را دارد.

مسأله 47. آبی كه روی زمین جریان دارد، ولی از منبع طبیعی مثل زمین نمی‌‌جوشد، چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس می‌‌شود. امّا اگر از بالا جاری باشد و نجاست به پایین آن برسد، طرف بالای آن نجس نمی‌‌شود.

· 4. آب باران

مسأله 48. چیزی كه نجس است و عین نجاست در آن نیست، چنانچه یک مرتبه باران بر آن ببارد، جایی که باران به آن رسیده پاک می‌‌شود؛ مگر بدن و لباسی كه به ادرار نجس شده باشد كه در این دو مورد، بنابر احتیاط واجب‌‌، دو مرتبه شستن لازم است؛ همینطور داخل ظرف نجس، بنابر احتیاط واجب باید سه بار شسته شود.

شایان ذکر است، در فرش و لباس و مانند اینها فشار لازم نیست.

البتّه باریدن دو سه قطره فایده ندارد، بلكه باید طوری باشد كه عرفاً بگویند باران می‌‌آید.

مسأله 49. اگر باران بر عین نجس ببارد و به جای دیگر ترشّح كند، چنانچه عین نجاست همراه آن نباشد و بو یا رنگ یا مزه‌‌ نجاست نگرفته باشد پاک است؛

پس اگر باران بر خون ببارد و ترشّح كند، چنانچه ذرّه‌‌ای خون در آن باشد، یا آنكه بو یا رنگ یا مزۀ خون گرفته باشد نجس است و اگر معلوم نباشد که ذرّۀ نجاست یا بو یا رنگ یا مزۀ نجاست در آن هست یا نه، پاک می‌باشد.

مسأله 50. اگر بر سقف ساختمان یا روی بام آن، عین نجس باشد، تا وقتی باران بر سقف یا بام می‌‌بارد، آبی كه به شیء نجس رسیده و از سقف یا ناودان می‌‌ریزد، در صورتی كه بو یا رنگ یا مزۀ نجاست را نداشته باشد، پاک است؛ ولی بعد از قطع شدن باران، چنانچه معلوم باشد آبی كه می‌‌ریزد، به شیء نجس رسیده است، نجس می‌‌باشد.

مسأله 51. زمین نجسی كه باران بر آن ببارد پاک می‌‌شود و اگر باران بر زمین جاری شود و در حال باریدن به جای نجسی كه زیر سقف است برسد، آن را نیز پاک می‌‌كند.

مسأله 52. خاک نجسی كه آب باران همۀ‌‌ اجزای آن را فرا بگیرد پاک می‌‌شود؛ به شرط آنكه معلوم نباشد آب به سبب رسیدن به خاک، مضاف شده است.

مسأله 53. هر گاه آب باران در جایی جمع شود، هرچند كمتر از كر باشد، در موقعی كه باران می‌‌آید، چنانچه شیء نجس را در آن بشویند و آب، بو یا رنگ یا مزۀ نجاست نگیرد، آن شیء نجس پاک می‌‌شود.

مسأله 54. اگر آب باران در گودالی جمع شود و كمتر از كر باشد، پس از قطعشدن باران به محض رسیدن نجاست به آن، نجس می‌شود.

مسأله 55. اگر بر فرش پاكی كه روی زمین نجس است باران ببارد و آب باران در حال باریدن از فرش به زمین برسد، فرش نجس نمی‌‌شود و زمین هم پاک می‌‌گردد؛ مگر اینكه آب مضاف شود یا با اوصاف عین نجاست، رنگ، بو یا مزۀ آب تغییر کند.

مسأله 56. هر گاه باران بر حوضی كه آب آن نجس است ببارد و با آن مخلوط گردد و اوصاف عین نجاست در آب نباشد، آب حوض پاک می‌‌شود.

· 5. آب چاه

مسأله 57. «آب چاه» كه از زمین می‌‌جوشد، هرچند كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی كه بو یا رنگ یا مزۀ آن به وسیلۀ نجاست تغییر نكرده، پاک و پاک كننده است.

مسأله 58. اگر نجاستی در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزۀ آب آن را تغییر دهد، چنانچه تغییر آب چاه از بین برود، پاک می‌‌شود؛ ولی پاک شدنش بنابر احتیاط واجب، مشروط بر این است كه با آبی كه از چاه می‌‌جوشد مخلوط گردد.