احکام دیگر نماز مسافر

مسأله 1816. كسى كه مى‏داند مسافر است و باید نماز را شكسته بخواند، اگر در غیر چهار جایى كه در مسألۀ «1813» ذکر شد عمداً تمام بخواند، نمازش باطل است.

مسأله 1817. كسى كه مى‏داند مسافر است و باید نماز را شكسته بخواند، چنانچه دچار سهو شده و در عدد رکعات اشتباه کند و به جای دو رکعت، چهار رکعت بخواند، چنانچه در بین وقت متوجّه شود، باید نماز را دوباره بخواند و اگر پس از گذشت وقت متوجّه شود، باید - بنابر احتیاط واجب- آن را قضا نماید.

مسأله 1818. مسافرى كه نمى‏داند باید نماز را شكسته بخواند و از اصل حکم شکسته خواندن نماز در سفر به حدّ مسافت شرعی، اطلاع نداشته یا اینکه نمی‌دانسته واجب است شکسته بخواند و تصوّر می­کرده بین تمام یا شکسته خواندن نماز مخیّر است، اگر نماز را تمام بخواند، نمازش صحیح است و دوباره خواندن نماز در وقت یا قضای آن بعد از وقت بعد از اطلاع از حکم واجب نیست.

مسأله 1819. مسافری که می‌داند باید نماز را شکسته بخواند و از اصل حکم وجوب شکسته خواندن نمازها در سفر اطلاع دارد، اگر بعضی از خصوصیّات و فروعات احکام مسافر را نداند، مثل آنکه خیال می­کرده در سفر ده فرسخی باید شکسته بخواند - نه هشت فرسخی - یا اینکه خیال می­کرده اقامت ده روز در دو مکان مثل مشهد و شاندیز یا تهران و کرج، باعث تمام خواندن است، یا معتقد بوده در وطن آباء و اجدادیش که محلّ تولّد اوست ولی از آن اعراض نموده نماز تمام است، چنانچه نماز را به دلیل این ندانستن تمام بخواند و در وقت بفهمد، بنابر احتیاط واجب باید آن را دوباره بخواند و اگر دوباره نخواند، قضا نماید؛ ولی اگر بعد از وقت بفهمد قضای آن بر او واجب نیست.

مسأله 1820. مسافری که می‌داند باید نماز را شکسته بخواند، اگر به دلیل اشتباه در مطابقت دادن حکم مسأله به وضعیّت خود، نماز را تمام بخواند، مثل اینکه خیال می‌کرده سفر او تا مقصد معیّن کمتر از هشت فرسخ است و نمازش را در آن سفر تمام خوانده، چنانچه در وقت متوجّه اشتباه خود شود، یعنی در مثال فوق بفهمد که فاصله تا آن مقصد هشت فرسخ یا بیشتر بوده است، باید دوباره نماز را شکسته بخواند و اگر بعد از وقت متوجّه اشتباهش شود قضای آن واجب نیست.

مسأله 1821. اگر فرد فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند یا فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند، چنانچه در وقت یادش بیاید، باید شكسته به‌جا آورد و اگر بعد از وقت یادش بیاید، قضاى آن نماز بر او واجب نیست.

مسأله 1822. كسى كه باید نمازش را تمام بخواند، اگر شكسته به‌جا آورد، در هر صورت نمازش باطل است؛ مانند اینکه فرد در سفری که مجموع رفت و برگشت آن هفت فرسخ بوده، نماز را شکسته خوانده یا اینکه نماز را در سفر معصیت در مسیر رفت و در مقصد شکسته می‌خوانده است؛

البتّه، این حكم در مورد مسافرى كه قصد ماندن ده روز در جایى داشته و به جهت ندانستن حكم مسأله، نماز را شكسته خوانده، بنابر احتیاط واجب است.

مسأله 1823. اگر فرد مشغول نماز چهار ركعتى شود و در بین نماز یادش بیاید كه مسافر است، یا متوجّه شود كه سفر او هشت فرسخ است، چنانچه به ركوع ركعت سوّم نرفته، باید نماز را دو ركعتى تمام كند و اگر ركعت سوّم را تمام كرده نمازش باطل است و اگر به ركوع ركعت سوّم رفته، نیز نمازش - بنابر احتیاط واجب - باطل است و در صورتى كه به مقدار خواندن یک ركعت هم وقت داشته باشد، باید نماز را دوباره شكسته بخواند و اگر وقت نیست، نماز را شكسته قضا كند.

مسأله 1824. اگر مسافر بعضى از خصوصیّات نماز مسافر را نداند، مثلاً نداند كه اگر چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد باید شكسته بخواند، چنانچه به نیّت نماز چهار ركعتى مشغول نماز شود و پیش از ركوع ركعت سوّم مسأله را بفهمد، باید نماز را دو ركعتى تمام كند و اگر رکعت سوّم را تمام کرده نمازش باطل است و اگر در ركوع متوجّه شود، نمازش - بنابر احتیاط واجب - باطل است و در صورتى كه به مقدار یک ركعت هم از وقت مانده باشد باید نماز را شكسته بخواند و امّا اگر بعد از گذشتن وقت، مسأله را یاد بگیرد لازم نیست قضای نماز را بخواند.

مسأله 1825. مسافرى كه باید نماز را تمام بخواند، اگر به جهت ندانستن مسأله به نیّت نماز دو ركعتى مشغول نماز شود و در بین نماز مسأله را بفهمد، باید نماز را چهار ركعتى تمام كند و احتیاط مستحب آن است كه بعد از تمام شدن نماز دوباره آن نماز را چهار ركعتى بخواند.

مسأله 1826. مسافرى كه نماز نخوانده، اگر پیش از تمام شدن وقت به وطنش برسد یا به جایى برسد كه مى‏خواهد ده روز در آنجا بماند، باید نماز را تمام بخواند و كسى كه مسافر نیست، اگر در اوّل وقت نماز نخواند و مسافرت كند، در سفر باید نماز را شكسته بخواند.

البتّه، فرد مسافر می‌تواند پس از فرا رسیدن وقت نماز، آن را در سفر بخواند، هرچند بداند قبل از گذشتن وقت، به وطن یا مکانی که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند، می‌رسد و اگر این‌طور عمل کند، لازم نیست پس از رسیدن به وطن یا جایی که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند، نمازش را دوباره بخواند.

مسأله 1827. اگر مسافرى كه باید نماز را شكسته بخواند نماز ظهر یا عصر یا عشاى او قضا شود، باید آن را دو ركعتى قضا نماید، هرچند در غیر سفر بخواهد قضاى آن را به‌جا آورد و اگر از كسى كه مسافر نیست یكى از این سه نماز قضا شود، باید چهار ركعتى قضا نماید، هرچند در سفر بخواهد آن را قضا نماید.

مسأله 1828. مستحب است مسافر در تعقیب هر یک از نمازهای شكسته، سیمرتبه بگوید: «سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلهِ وَلا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ وَاللّهُ أَكْبَرُ» و این ذكر که در تعقیب هر نماز واجب، برای مسافر و غیر مسافر مستحب است، برای مسافر در تعقیب نماز ظهر و عصر و عشاء - که آنها را شکسته می‌خواند - بیشتر سفارش شده، بلكه بهتر است مسافر در تعقیب این سه نماز این ذکر شریف را شصت مرتبه بگوید.