احکام دیگر نماز آیات

مسأله 2033. خواندن نماز آیات خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی به جماعت‌، جایز است؛ ولی بنابر احتیاط واجب نماز آیات در غیر خورشید و ماه گرفتگی - به جماعت - صحیح نمی‌باشد.

مسأله 2034. مأموم در نماز آياتِ خورشيد گرفتگی و ماه گرفتگی كه به جماعت برگزار می‌شود، می‌تواند قبل از ركوع­های ركعت اوّل یا دوّم يا در اوّلین ركوع ركعت اوّل یا دوّم به جماعت اقتدا نمايد؛ امّا اقتدا بعد از ركوع اوّل در هر ركعت محلّ اشكال است و احتياط واجب در ترک آن است.

مسأله 2035. اگر نمازگزار در نماز آیات شک كند كه چند ركعت خوانده و فكرش به جایی نرسد، نماز باطل است؛ امّا اگر به گمان یا اطمینان یا یقین برسد، به همان عمل می‌‌كند.

مسأله 2036. اگر نمازگزار در عدد ركوع‌‌ها شک كند بنا را بر كمتر می‌‌گذارد؛ مگر در صورتی ‌‌كه شک كند چهار ركوع كرده یا پنج ركوع، چنانچه شک او بعد از محلّ باشد، مثل اینكه هنگام گفتن «سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» یا در موقع رفتن به سمت سجده یا در سجده شک کند، در این موارد، به شک خود اعتنا نمی‌‌كند، امّا اگر در محلّ است و وارد عمل بعد نشده است، ركوعی را كه شک دارد به‌جا آورده یا نه، باید به‌جا آورد.

مسأله 2037. اگر در نماز آیات موارد سجدۀ سهو پیش بیاید یا سجده را فراموش كرده تا محلّ تدارک آن بگذرد، باید به همان احكامی كه برای نمازهای یومیّه ذکر شد، عمل نماید؛ و به‌طور كلّی، احكام شک و سهو نمازهای یومیّه در این نماز هم جاری است.

مسأله 2038. هر یک از ركوع‌‌های نماز آیات ركن است، كه اگر عمداً كم یا زیاد شود، نماز باطل است. همچنین، اگر اشتباهاً كم شود نماز باطل می‏باشد و چنانچه سهواً زیاد شود، بنابر احتیاط واجب نماز باطل است.

مسأله 2039. آنچه در نمازهای یومیّه، واجب یا مستحب است، در نماز آیات هم واجب یا مستحب می‌باشد؛ ولی نماز آیات اذان و اقامه ندارد و اگر با جماعت خوانده می‌شود، بهتر است رجاءً به جای اذان و اقامه، سه مرتبه گفته شود: «الصَّلاة» و در غیر جماعت، گفتن سه مرتبه «الصَّلاة» وارد نشده است.

مسأله 2040. اگر مکلّف بداند خورشید یا ماه گرفته است و عمداً یا از روی فراموشی نماز آیات را نخواند تا وقت آن بگذرد، واجب است آن را قضا نماید و فرق ندارد تمام خورشید یا ماه گرفته باشد یا قسمتی از آن.

شایان ذکر است، اگر تمام خورشید یا ماه بگیرد و مكلّف از آن باخبر باشد و عمداً نماز آیات را نخواند تا زمان آن بگذرد، بنابر احتیاط واجب، باید برای قضای آن غسل كند. ^[510]

مسأله 2041. اگر تمام خورشید یا ماه گرفته باشد و فرد در آن زمان، از گرفتن خورشید یا ماه با خبر نشده باشد، باید قضای نماز آیات را بخواند؛ ولی اگر بخشی از ماه یا خورشید گرفته باشد و در آن زمان، فرد از گرفتن خورشید یا ماه باخبر نشده باشد، لازم نیست پس از آن، نماز آیات را قضا نماید.

مسأله 2042. اگر عدّه‏ای بگویند خورشید یا ماه گرفته، چنانچه فرد از گفتۀ آنان یقین یا اطمینان شخصی پیدا نكند و در میان آنان، اشخاصی که گفتۀ آنان شرعاً معتبر است مثل دو مرد عادل (که شهادت دهند) نباشد و فرد نماز آیات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته‏اند، در صورتی كه تمام خورشید یا ماه گرفته باشد، باید قضای نماز آیات را بخواند؛ ولی اگر مقداری از آن گرفته باشد، خواندن قضای نماز آیات بر او واجب نیست؛

همچنین است حکم، اگر دو نفر كه عادل بودن آنان معلوم نیست بگویند خورشید یا ماه گرفته، بعد معلوم شود كه عادل بوده‏اند.

مسأله 2043. كسی كه قضای چند نماز آیات بر او واجب است، چه همۀ آنها برای یک مورد بر او واجب شده باشد، مثلاً سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آنها را نخوانده باشد و چه برای چند مورد نماز آیات بر او واجب شده باشد، مثلاً برای خورشید گرفتن و ماه گرفتن نماز آیات بر او واجب شده و آنها را نخوانده باشد، موقعی كه قضای آنها را می‌خواند، لازم نیست معیّن كند كه برای كدام یک از آنهاست.

مسأله 2044. همان طور که در مسألۀ«2030» ذکر شد، مکلّف باید پس از وقوع زلزله، فوراً نماز آیات را بخواند طوری كه در نظر مردم تأخیر محسوب نشود؛ امّا اگر به هر دلیلی خواندن نماز آیات زلزله را به تأخیر بیندازد ^[511] تا زمان متّصل به حادثه زلزله بگذرد، خواندن نماز آیات بر او واجب نیست، هرچند احتیاط مستحب آن است كه آن را بعداً بدون نیّت ادا و قضا بخواند.

مسأله 2045. اگر مکلّف بفهمد نماز آیاتی كه برای خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی خوانده، باطل بوده، باید آن را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید و اگر انسان متوجّه شود نماز آیاتی كه برای زلزله خوانده، باطل بوده، در صورتی که زمان متّصل به حادثه زلزله گذشته باشد، نماز آیات از او ساقط است و لازم نیست آن را دوباره بخواند، هرچند احتیاط مستحب است كه بعداً بدون نیّت ادا و قضا آن را بخواند.

مسأله 2046. اگر در حال حیض یا نفاس زن، خورشید یا ماه بگیرد، یا زلزله اتّفاق بیفتد، نماز آیات بر او واجب نیست و خواندن نماز آیات در این حال، صحیح نمی‏باشد و قضای آن هم واجب نیست، هرچند احتیاط مستحب است رجاءً بعد از پاكی، نماز آیات خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی را قضا نماید و نماز آیات زلزله را بدون نیّت ادا و قضا بخواند.

مسأله 2047. اگر در وقت نماز یومیّه، نماز آیات هم بر انسان واجب شود، چنانچه برای هر دو نماز وقت داشته باشد، هر كدام را ابتدا بخواند، اشكال ندارد، و اگر وقت یكی از آن دو تنگ باشد، باید اوّل آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، باید اوّل نماز یومیّه را بخواند.

مسأله 2048. اگر انسان در بین نماز یومیّه بفهمد وقت نماز آیات تنگ است، چنانچه وقت نماز یومیّه هم تنگ باشد، باید آن را تمام كند بعد نماز آیات را بخواند و اگر وقت نماز یومیّه تنگ نباشد، آن را بشكند و اوّل نماز آیات و بعد نماز یومیّه را به‌جا آورد.

مسأله 2049. اگر انسان در بین نماز آیات بفهمد كه وقت نماز یومیّه تنگ است، باید نماز آیات را ناقص بگذارد و بدون انجام عملی که نماز را باطل می‌کند مشغول نماز یومیّه شود و بعد از آنكه نماز را تمام كرد، پیش از انجام كاری كه نماز را باطل می­کند، بقیّۀ نماز آیات را از همان جا كه رها كرده ادامه داده و بخواند.