فضیلت زکات مال و اهمیّت آن

«زکات» مانند «نماز»، از ضروریات دین، یعنی از جمله واجبات قطعی آیین اسلام است و از نظر اسلام در آن حد از اهمیّت است که در بسیاری از آیات، قرآن کریم آن راقرین نماز و همراه آن ذکر کرده است:

«وَأَقيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعينَ». ^[534]

«و نماز را به جا آورید و زکات را بپردازید و با رکوع کنندگان رکوع نمایید».

همچنین، قرآن کریم در مورد نشانه­های اهل ایمان می­فرماید:

«قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ؛ الَّذينَ هُمْ في‏ صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ؛ وَالَّذينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ؛ وَالَّذينَ هُمْ لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ». ^[535]

«به راستی مؤمنان رستگار شدند، آنان که در نمازشان خاشع هستند و آنان که از لغو و کارهای بیهوده روی گردانند و آنان که دستور زکات را انجام می‌دهند».

روایت شده که امام رضا† فرمودند: «خداوند متعال به سه مورد امر کرده که سه مورد دیگر با آنها قرین و همراه است: به نماز و زکات با هم امر کرده است. بنابراین، کسی که نماز می­خواند ولی زکات نمی­دهد، نماز وی قبول نمی­شود و به سپاسگزاری خود با سپاسگزاری از پدر و مادر با هم امر نموده است و کسی که نسبت به پدر و مادر خود شکرگزار نباشد، خدا را شکرگزاری نکرده است و به رعایت تقویٰ و صلۀ رحم با هم امر کرده است. بنابراین، کسی که صلۀ رحم نکند، از خداوند متعال پروا نکرده و تقوای الهی ندارد». ^[536]

در حدیث نقل شده است که راوی به امام صادق† عرض کرد: «کدام یک از اعمال بعد از شناخت خدا افضل است؟ حضرت فرمودند: بعد از شناخت خداوند متعال، چیزی معادل نماز نیست و شیئی بعد از شناخت خدا و نماز، برابر ارزش زکات نیست و بعد از آن چیزی معادل ارزش روزه نمی­باشد و پس از آن شیئی معادل حج محسوب نمی­شود و آغازگر همۀ آنها معرفت و شناخت ما اهلبیت است و انتها و ختم همۀ آنها نیز معرفت و شناخت ما اهل بیت‰ می‌باشد...». ^[537]

نیز روایت شده که امیر المؤمنین† فرمودند: «... همانا زکات همراه نماز، مایۀ تقرّب اهل اسلام به خداوند متعال قرار داده شده است. بنابراین، کسی که زکات را با طیب خاطر بپردازد، کفّارۀ گناهان او محسوب می­شود و حاجب و مانعی در مقابل آتش دوزخ برای او خواهد بود...». ^[538]

از امام صادق† از پدران بزرگوارشان از امیر‌ المؤمنین† روایت شده که پیامبر خدا فرمودند: «... ‌زکات پُل اسلام است، کسی که زکات بپردازد از پُل می­گذرد و کسی که از پرداخت آن خودداری کند، قبل از پُل، حبس خواهد ماند و زکات غضب پروردگار متعال را خاموش می‌کند...». ^[539]

· حفظ اموال با پرداخت زکات مال

روایت شده که امام کاظم† فرمودند: «دارایی­های خود را با دادن زكات، حفظ كنید». ^[540]

نیز در حدیث نقل شده که رسول خدا فرمودند: «بیماران خود را با صدقه، مداوا کنید و اموالتان را با پرداخت زکات ،حفظ و بیمه کنید». ^[541]

· سخاوتمندترین مردم و بخیل­ترین آنان

از امام صادق† روایت شده که فرمودند: «... محبـوب‌ترین مـردم در پیـشگاه خداوند متعال سخـاوتمندترین آنهاست و سخـاوتمـندتـرین فرد کسى است که زکـات مـالش را بـپردازد و در مورد واجب مالى خود نسبت به مؤمنین بخل نورزد». ^[542]

در حدیث است که پیامبر اکرم فرمودند: «کسى که زکات واجب مالش را بپردازد و براى گرفتاری­هاى قوم و بستگان خود خرج کند، بخیل نیست. همانا بخیل حقیقى کسى است که زکات واجب خود را نپردازد و در راه رفع مشکلات قوم و بستگان خویش خرج نکند در حالى که مالش را در موارد دیگر ی که شایسته نیست خرج می­کند (اهل تبذیر است)». ^[543]

· عقوبت و کیفر پرداخت نکردن زکات مال

روایت شده که امام صادق† فرمودند: «... خداوند متعال به خاطر شیعیانی که زکات می‌پردازند، بلا را از کسانی که زکات نمی­پردازند دفع می­کند و اگر همه زکات را ترک کنند، هلاک خواهند شد...». ^[544]

از امام صادق† از پدران بزرگوارشان روایت شده که رسول اکرم فرمودند: «پیوسته امّت من در خیر و خوبی خواهند بود تا هنگامی که به یکدیگر خیانت نکنند و امانت‌داری را مراعات نمایند و زکات اموال خود را بپردازند، ولی موقعی که از این وظایف سر باز زنند، به قحطی و خشک سالی گرفتار خواهند شد». ^[545]

نیز نقل شده است که امام باقر† فرمودند: «در کتاب رسول خدا یافتیم که آن حضرت فرمودند: «... زمانی که مردم از دادن زکات خودداری کنند، زمین برکات خود را از مردم منع می­کند و از زراعت­ها و میوه­ها و معادن، استفاده­های مطلوب به دست نمی‌آید...». ^[546]

در حدیث است که امام صادق† فرمودند: «... هنگامى که زکات پرداخت نشود، فقر و نیاز ظاهر می­شود». ^[547]

ابو بصیر گوید از امام صادق† شنیدم که فرمودند: «کسى که از پرداخت زکات خوددارى کند، هنگام مرگ تقاضاى برگشت به دنیا خواهد کرد و او مصداق فرموده خداست: «رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلّى أَعْمَلُ صالِحاً فیما تَرَکْتُ» ^[548] خدایا مرا به دنیا برگردان، امید است کار شایسته انجام دهم». ^[549]

· حکمت زکات مال

در خطبۀ حضرت زهراƒ در مورد فریضۀ زکات چنین آمده است: «خـداوند متعال... زکات را به جهت تزکیۀ نفس و افزایش رزق و روزى قرار داد». ^[550]

در حدیث است که امام كاظم† فرمودند: «زكات برای تأمین قوت تهیدستان و افزایش دارایی‌های توانگران قرار داده شده است». ^[551]

نیز روایت شده که امام صادق† فرمودند: «... خداوند عزّ و جلّ در دارایی­های توانگران به اندازه­ای كه نیاز تهیدستان را تأمین كند حقّی واجب كرد. اگر خداوند می­دانست كه آنچه برای تهیدستان مقرّر داشته كفایتشان نمی­كند، حقّ بیشتری واجب می­كرد (ولی خداوند متعال آگاه است كه حقّ معیّن شده در مال اغنیا برای فقرا كافی است)؛ پس همانا تهیدستی فقیران نه به سبب كم بودن این فریضه (زكات) است، بلكه از آن روست كه توانگران حقوق فقرا را نمی­پردازند». ^[552]