شرایط کار مورد وکالت

مسأله 1158. کاری که مورد وکالت واقع می‌شود، باید دارای شرایط ذیل باشد:

1. انجام آن از نظر شرعی مجاز باشد؛

2. از اموری نباشد که باید توسط خودِ فرد - بدون واسطه - انجام شود؛

3. نامعلوم نباشد.

توضیح این موارد، در مسائل بعد ذکر می‌شود.

· 1. انجام کار مورد وکالت از نظر شرعی مجاز باشد

مسأله 1159. آنچه مورد وکالت قرار می‌گیرد، باید انجام آن مشروع باشد (از نظر شرعی مجاز محسوب شود). بنابراین، وکالت در معاملات ربوی، معاملۀ مشتمل بر غشّ، خرید و فروش خمر یا گوشت خوک، خرید و فروش وسایل حرام - با توضیحاتی که در فصل «معاملات باطل و حرام» ذکر شد - فروش مال موقوفه بدون مجوّز شرعی، طلاق بدون شرایط شرعی و... صحیح نیست.

· 2. مورد وکالت از اموری نباشد که باید توسط خود فرد انجام شود

مسأله 1160. وکالت در اموری که باید توسط خود فرد - بدون واسطه - انجام شود، مانند قسم خوردن - مخصوصاً در امور حقوقی و منازعات در نزد حاکم شرع - و همین طور نذر و عهد و اقرار و شهادت و لِعان و ظِهار، ^[1033] صحیح نیست.

مسأله 1161. وکالت در انجام هر یک از عقدها - چه برای ایجاب و چه قبول - صحیح است.

بنابراین، انسان می‌تواند برای خرید، فروش، صلح، اجاره، هبه (بخشش)، عاریه، ودیعه، مضاربه، مزارعه، مساقات، قرض، رهن، شرکت، ضمان، حواله، کفالت، ازدواج و نیز خود وکالت، وکیل بگیرد.

مسأله 1162. وکالت در اموری مانند وصیّت، وقف، جُعاله، طلاق، ابراء (بخشش بدهکار)، أخذ به شفعه، اسقاط حقّ شفعه، فسخ هر یک از عقدها در مواردی که موکّل حقّ فسخ دارد و نیز اسقاط حقّ فسخ، صحیح است.

مسأله 1163. انسان می‌تواند برای تحویل گرفتن، تحویل دادن در معاملات و مانند آن وکیل بگیرد و تحویل وکیل در حکم تحویل موکّل است.

بنابراین، اگر قرض دهنده در عقد قرض مال مورد قرض را به کسی که در قرض گرفتن وکیل قرض‌گیرنده است بدهد، قرض محقّق شده است.

مسأله 1164. زوج - چه حاضر باشد و چه غائب - می‌تواند برای طلاق دادن همسر خود وکیل بگیرد؛ بلکه می‌تواند برای طلاق به خود زن وکالت دهد تا خودش یا به وسیلۀ وکیلش، طلاق را محقّق نماید.

· 3. مورد وکالت نامعلوم نباشد

مسأله 1165. آنچه مورد وکالت قرار می‌گیرد باید معیّن باشد. بنابراین، اگر انسان فردی را برای یکی از کارهای خود وکیل کند و آن کار را معلوم ننماید، صحیح نیست؛

البتّه، اگر مثلاً بگوید: «تو وکیل هستی که یا خانه برایم بخری یا ماشین و اختیار با خودت باشد، اشکال ندارد»؛

همین طور، انسان می‌تواند فردی را برای انجام تمام کارهای خود وکیل کند، مگر مواردی که در مسألۀ «1160» ذکر شد.