اهمیّت کسب و کار حلال

در دین اسلام سفارش زیادی به کسب و کار و تلاش، برای به دست آوردن روزی حلال شده است؛

از امام کاظم† نقل شده که فرمودند:

«هر کس رزق و روزی را از راه حلال به دست آورد تا آن را به مصرف خود و خانواده‌اش برساند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند». ^[1]

از امام باقر† روایت شده که پیامبر اکرمˆ فرمودند: «عبادت هفتاد جزء دارد که افضل و برترین آنها، طلب روزی حلال است». ^[2]

در این رابطه، در حدیث نقل شده که پیامبر اکرمˆ فرمودند:

«... ای اباذر، نمی­شود فردی را از متّقین به حساب آورد مگر آنکه محاسبۀ نفس کند، سخت‌تر از محاسبۀ شریک نسبت به شریکش، تا اینکه بداند خوردن او از کجاست، آشامیدن او از کجاست و پوشش او از کجاست. آیا از طریق حلال تهیه شده یا از راه حرام به دست آمده است...». ^[3]

روایت شده که امام صادق† فرمودند: «همانا دوست‌دار و پیرو علی† جز حلال نمی­خورد؛ زیرا رهبرش (علیّ بن ابی طالب†) چنین زندگی کرده است...». ^[4]

از امام کاظم† از پدران بزرگوارش‰ روایت شده که پیامبر اکرمˆ فرمودند: «در روز قیامت، بنده قدم از قدم بر ندارد تا آنکه از چهار مورد بازپرسی شود، از عمرش که در چه راهی گذرانده است، از جوانیش که به چه راهی صرف کرده است، از مالش که از کجا کسب کرده و در چه راهی هزینه کرده است و از دوستی ما اهل بیت­‰». ^[5]

از امیر المؤمنین† نقل شده که فرمودند: «بر تو باد به پایبندی به استفاده از حلال و نيكو احسان كردن به خانواده و به ياد خدا بودن در همه حال». ^[6]

در حدیث است که پیامبر اکرمˆ فرمودند: «هر کس از دست‌رنج خودش از طریق حلال بخورد، درهای بهشت به روی او باز خواهد شد و از هر در که بخواهد وارد بهشت می­شود». ^[7]

از امام صادق† از پدران بزرگوارش‰ نقل شده كه رسول اکرمˆ فرمودند: «کسی که شب را با تنی خسته از طلب حلال بخوابد، خداوند گناه او را می­آمرزد». ^[8]

نیز روایت شده که امام صادق† فرمودند: «هر کس دوست ندارد مالی از راه حلال گرد آورد تا با آن آبروی خود را حفظ کند و بدهی خویش را ادا نماید و به خویشان خود احسان و نیکی کند، خیری در او نیست». ^[9]

نیز نقل است كه امام صادق† غلام خود، مصادِف را فرا خواندند و هزار دينار به او دادند و فرمودند: «آماده شو كه (برای تجارت) به مصر بروی، چون عائله­ام زياد شده است، او نیز اجناسی را خریداری کرد و همراه جمعی از تجّار به سمت مصر حرکت کرد.

وقتی به مصر نزديک شدند، با كاروانی که از مصر خارج شده بود روبرو شدند، از آنان دربارۀ ارزش آن کالا در بازار مصر پرسیدند، آن کالا از نیازمندی­های عامّۀ مردم محسوب می­شد، آنان در پاسخ گفتند: كالاهای آنها در مصر كمياب است، آنان با هم پيمان بستند و هم قسم شدند كه كالاهای خود را به كمتر از دو برابر قیمت خريد، نفروشند. سرانجام پس از فروش كالا و گرفتن پول خود، با سود خوبی به مدينه برگشتند.

مصادف با دو كيسه، كه در هر يک هزار دينار بود، خدمت امام صادق† رسيد و عرض كرد: فدايت شوم اين كيسه اصل سرمايه است و اين يكی سود آن.

امام صادق† فرمودند: اين سود زيادی است، با كالاها چه كردی؟مصادف برای امام† توضيح داد كه چه كردند و چگونه با یکدیگر هم قسم و هم پيمان شدند.

امام صادق† فرمودند: سبحان اللّه، عليه گروهی از مسلمانان هم قسم و هم پیمان می­شويد كه كالای خود را به آنان به كمتر از دو برابر قیمت خريد نفروشيد؟

آن گاه حضرت† يكی از دو كيسه را گرفتند و فرمودند: اين هزار دینار اصل سرمايه من است و ما را به اين سود (هزار دینار دیگر) نيازی نيست. آن گاه فرمودند: ای مصادف! پیکار با شمشير، از به دست آوردن مال حلال آسان­تر است». ^[10]