8. تشهّد

مسأله 1435. انسان باید در ركعت دوّم تمام نمازهای واجب و مستحب و ركعت سوّم نماز مغرب و ركعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشاء، بعد از سجدۀ دوّم بنشیند و در حال آرام بودن بدن، تشهّد بخواند؛

یعنی بگوید: «أَشْهَدُ أَنْ لاٰ إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ ‏ُوَحْدَهُ لاٰ شَریٖكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ»؛ همچنین اگر بگوید: «أَشْهَدُ أَنْ لا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ و اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِه عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ» نیز کافی است.

شایان ذکر است، در نماز وتر هم خواندن تشهّد لازم است.

مسأله 1436. فرد هنگام تشهّد در صورت امکان، باید هر طور که عرفاً نشستن بر آن صدق می‌کند، بنشیند و هنگام گفتن ذکر، استقرار و آرامش بدن را رعایت نماید و نیز کلمات تشهّد را به عربی صحیح و طوری که معمول است پشت سر هم و با رعایت موالات بگوید؛ البتّه فاصله شدن بین عبارت‌های تشهّد، به ذکرها و دعاهایی که وارد شده است اشکال ندارد.

· مستحبات تشهّد

مسأله 1437. چند مورد، در حال تشهّد مستحب شمرده شده است:

1. بر ران چپ بنشیند و روی قدم پای راست را بر كف قدم پای چپ بگذارد كه آن را «تَوَرُّک» می‌نامند.

2. دست‌‌ها را بر ران‌‌ها بگذارد و انگشت‌‌ها را به یكدیگر بچسباند.

3. به دامان خود نگاه كند (مراد، قسمت دو ران پا واقع در بالای زانو می‌باشد).

4. پیش از تشهّد بگوید: «الْحَمْدُ لِلهِ» یا بگوید: «بِسْمِ اللّهِ‏ وَبِاللّهِ وَالْحَمْدُ لِلهِ وَخَیْرُ الْأَسْماءِ لِلهِ» یا بگوید: «بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَالأَسْماءُ الحُسْنیٰ كُلُّها لِلهِ».

5. بعد از صلوات در تشهّد اوّل بگوید: «وَتَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَهُ».

6. بعد از‌ تشهّد اوّل، هفت مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ» بگويد، سپس برخيزد.

7. در هنگام برخاستن برای قیام رکعت بعد، بگوید: «بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ أَقُوْمُ وَأَقْعُدُ» یا بگوید: «بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ أَقُوْمُ وَأَقْعُدُ وَأَرْكَعُ وَأَسْجُدُ».

8. هنگام خواندن تشهّد، زنان ران‌‌های دو پا را به هم بچسبانند.

مسأله 1438. تشهّد اول و دوم را مطابق آنچه نقل شده بخواند، بدین گونه که در تشهّد رکعت دوم بگوید:

«بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَالْحَمْدُ لِلهِ وَخَيْرُ الأَسْمٰاءِ لِلهِ، أَشْهَدُ أَنْ لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ وَحْدَهُ لٰاشَريٖكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشيراً وَنَذيْراً بَيْنَ يَدَیِ السّٰاعَةِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ نِعْمَ الرَّبُّ وَأَنَّ مُحَمَّداً نِعْمَ الرَّسُوْلُ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَقَبَّلْ شَفٰاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَهُ»

و بعد از آن دو مرتبه يا سه مرتبه «الْحَمْدُ لِلهِ» یا «الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمیٖنَ» بگويد.

سپس برای ركعت بعد برخيزد و در تشهّد ركعت آخر بگويد:

«بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَالْحَمْدُ لِلهِ وَخَيْرُ الأَسْمٰاءِ لِلهِ، أَشْهَدُ أَنْ لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ وَحْدَهُ لٰا­شَريٖكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشيراً وَنَذيراً بَيْنَ يَدَیِ السّٰاعَةِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ نِعْمَ الرَّبُّ وَأَنَّ مُحَمَّداً نِعْمَ الرَّسُولُ، التَّحيّٰاتُ ­ لِلهِ وَ­الصَّلَوٰاتُ الطٰاهِراتُ الطَيِّبٰاتُ الزّٰاكيٰاتُ الغٰاديٰاتُ الرّٰائِحٰاتُ السّٰابِغٰاتُ النّٰاعِمٰاتُ مٰا­ طٰابَ وَزَكَیٰ وَطَهُرَ وَخَلُصَ وَصَفٰا فَلِلّٰهِ، أَشْهَدُ أَنْ لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ وَحْدَهُ لٰا شَريٖكَ‌ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشيْراً وَنَذيراً بَيْنَ يَدَیِ السّٰاعَةِ، أَشْهَدُ أَنَّ رَبّی نِعْمَ الرَّبُّ وَأَنَّ مُحَمَّداً نِعْمَ الرَّسُولُ وَأَشْهَدُ أَنَّ السّٰاعَةَ آتيَةٌ لٰا رَيْبَ فيهٰا وَأَنَّ اللّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي‌الْقُبُورِ، الْحَمْدُ لِلهِ الَّذی هَدٰانَا لِهٰذا وَمٰا كُنّٰا لِنَهْتَديَ لَوْ لٰا أَنْ هَدٰانَا اللّهُ، الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعٰالَميٖنَ.

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبٰارِكْ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَسَلِّمْ عَلَیٰ ‌مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَرَحَّمْ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، كَمٰا صَلَّيْتَ وَبٰارَكْتَ وَتَرَحَّمْتَ عَلَیٰ إِبْرٰاهيٖمَ وَآلِ إِبْرٰاهيٖمَ إِنَّكَ حَميدٌ مَجيٖدٌ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لَنٰا وَلإِخْوٰانِنَا الَّذيٖنَ سَبَقُوْنٰا بِالإيمٰانِ وَلٰا­تَجْعَلْ في قُلُوبِنٰا غِلًّا لِلَّذيْنَ آمَنُوا رَبَّنٰا إِنَّكَ رَؤُوْفٌ رَحيٖمٌ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَامْنُنْ عَلَيَّ بِالْجَنَّةِ وَعٰافِنٖی مِنَ النّٰارِ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِلْمُؤْمِنيٖنَ وَالْمُؤْمِنٰاتِ وَلِمَن دَخَلَ بَیْتی مُؤمِناً وَلٰا­تَزِدِ الظّٰالِميٖنَ إِلّٰا تَبٰاراً». ^[401]