نماز احتیاط

· کیفیّت خواندن نماز احتیاط

مسأله 1638. كسی كه نماز احتیاط بر او واجب است، بعد از سلام نماز باید فوراً نیّت نماز احتیاط كند و تكبیرة الاحرام نماز احتیاط را بگوید و تنها حمد را بخواند و به ركوع برود و دو سجده به‌جا آورد؛ پس اگر یک ركعت نماز احتیاط بر او واجب است بعد از دو سجده، تشهّد بخواند و سلام دهد و اگر دو ركعت نماز احتیاط بر او واجب است، بعد از دو سجده، یک ركعت دیگر مثل ركعت اوّل به‌جا آورد و بعد از تشهّد سلام دهد.

مسأله 1639. نماز احتیاط، اذان و اقامه و نیز سوره و قنوت ندارد و نمازگزار بنابر احتیاط واجب نباید نیّت آن را به زبان آورد و نیز بنابر احتیاط واجب حمد را آهسته بخواند و احتیاط مستحب آن است که «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیٖمِ» آن را هم آهسته بگوید.

مسأله 1640. نماز احتیاط، متّصل به اصل نماز و قبل از انجام باطل کننده‌های آن خوانده می‌شود و چنانچه فرد بین اصل نماز و نماز احتیاط عمداً یکی از باطل کننده‌های نماز را انجام دهد یا سهواً کاری که عمدی و سهوی آن مبطل است را انجام دهد، بنابر احتیاط واجب نماز احتیاطش صحیح نیست و نمی‌تواند به خواندن آن اکتفا نماید.

مسأله 1641. اگر نمازگزار پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد نمازی كه خوانده درست بوده، لازم نیست نماز احتیاط را بخواند و اگر در بین نماز احتیاط بفهمد، لازم نیست آن را تمام نماید.

مسأله 1642. اگر نمازگزار پیش از خواندن نماز احتیاط، بفهمد كه ركعت‌‌های نمازش كم بوده، چنانچه كاری كه نماز را باطل می‌كند انجام نداده، باید آنچه را از نماز نخوانده، بخواند و برای سلام بی‌‌جا، بنابر احتیاط لازم، سجدۀ سهو بنماید و اگر كاری كه نماز را باطل می‌كند انجام داده، مثلاً پشت به قبله كرده، باید نماز را دوباره به‌جا آورد.

مسأله 1643. اگر انسان بعد از نماز احتیاط بفهمد كسری نمازش به مقدار نماز احتیاط بوده، مثلاً چنانچه نمازگزار در شکّ بین سه و چهار، بنا را بر چهار گذاشته باشد و یک ركعت نماز احتیاط خوانده باشد و بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده، نمازش صحیح است.

مسأله 1644. اگر فرد بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد كسری نماز كمتر از نماز احتیاط بوده، مثلاً چنانچه نمازگزار در شک بین دو و چهار، بنا را بر چهار گذاشته باشد و دو ركعت نماز احتیاط خوانده باشد، بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده، باید نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1645. اگر نمازگزار بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد كسری نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده مثلاً چنانچه نمازگزار در شک بین سه و چهار، بنا را بر چهار گذاشته باشد و یک ركعت نماز احتیاط خوانده باشد، بعد بفهمد نماز را دو ركعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط، كاری كه نماز را باطل می‌كند، انجام داده، مانند اینکه پشت به قبله كرده باشد، باید نماز را دوباره بخواند؛

البتّه، اگر كاری كه نماز را باطل می‌كند انجام نداده، احتیاط لازم آن است كه در این صورت نیز نمازش را دوباره بخواند و اكتفا به ضمیمه كردن یک ركعت متّصل به نماز نكند.

مسأله 1646. اگر فرد بین دو و سه و چهار شک كند و بعد از خواندن دو ركعت نماز احتیاط ایستاده، یادش بیاید كه نماز را دو ركعت خوانده، لازم نیست دو ركعت نماز احتیاط نشسته را نیز بخواند.

مسأله 1647. اگر فرد بین سه و چهار شک كند و موقعی كه یک ركعت نماز احتیاط ایستاده را می‌خواند، یادش بیاید نماز را سه ركعت خوانده، باید نماز احتیاط را رها كند و چنانچه قبل از داخل شدن در حدّ ركوع نماز احتیاط یادش آمده باشد، یک ركعت به‌طور متّصل بخواند و نمازش صحیح است و برای سلام زیادی، بنابر احتیاط لازم، سجدۀ سهو بنماید؛

امّا اگر پس از داخل شدن در حدّ ركوع نماز احتیاط یادش آمده باشد، باید نماز را دوباره بخواند و بنابر احتیاط واجب نمی‌‌تواند اكتفا به ضمیمه كردن ركعت باقیمانده نماید.

مسأله 1648. اگر فرد بین دو و سه و چهار شک كند و موقعی كه دو ركعت نماز احتیاط ایستاده را می‌خواند، یادش بیاید كه نماز را سه ركعت خوانده، نظیر آنچه در مسألۀ گذشته ذکر شد در اینجا نیز جاری است.

مسأله 1649. اگر انسان در بین نماز احتیاط بفهمد كسری نمازش بیشتر یا كمتر از نماز احتیاط بوده، حکم آن نظیر آنچه در مسألۀ«1647» ذکر شد می‌‌باشد.

مسأله 1650. نماز احتیاط مانند اجزای نماز اصلی است، پس اگر نمازگزار در آن به جای یک ركعت، دو ركعت بخواند، نماز احتیاط باطل می‌شود و باید دوباره اصل نماز را بخواند.

همین طور، اگر نمازگزار عمداً رکنی را در آن کم یا زیاد نماید، نمازش باطل می‌شود. همچنین، است حکم اگر سهواً رکنی را کم نماید و محلّ تدارک آن بگذرد و اگر نمازگزار در نماز احتیاط رکنی را سهواً اضافه کند، بنابر احتیاط لازم، نمازش باطل می‌شود.

· احكام شک و سهو در نماز احتیاط

مسأله 1651. اگر انسان شک كند نماز احتیاطی را كه بر او واجب بوده به‌جا آورده یا نه، چنانچه وقت نماز گذشته، به شک خود اعتنا نكند و اگر وقت دارد، در صورتی كه بین شک و نماز زیاد طول نكشیده و به كار دیگری وارد نشده است و كاری هم مثل رو گرداندن از قبله كه نماز را باطل می‌كند انجام نداده، باید نماز احتیاط را بخواند؛

امّا اگر كاری كه نماز را باطل می‌كند به‌جا آورده یا در كار دیگری وارد شده یا بین نماز و شک او زیاد طول كشیده، بنابر احتیاط لازم، باید نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1652. اگر فرد در شمارۀ ركعت‌‌های نماز احتیاط شک كند، چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می‌كند، باید بنا را بر كمتر بگذارد و اگر طرف بیشتر شک، نماز را باطل نمی‌كند، باید بنا را بر بیشتر بگذارد؛

مثلاً موقعی كه مشغول خواندن دو ركعت نماز احتیاط است، اگر شک كند كه دو ركعت خوانده یا سه ركعت، چون طرف بیشتر شک، نماز را باطل می‌كند، باید بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده و اگر شک كند كه یک ركعت خوانده یا دو ركعت، چون طرف بیشتر شک نماز را باطل نمی‌‌كند، باید بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است. همچنین، هنگامی که مشغول خواندن نماز احتیاط یک رکعتی است، اگر شک نماید یک رکعت خوانده یا دو رکعت، بنا می‌گذارد که یک رکعت خوانده است.

مسأله 1653. موقعی كه فرد مشغول نماز احتیاط است، اگر در یكی از كارهای آن شک كند، چنانچه محلّ آن نگذشته، باید آن را به‌جا آورد و اگر محلّش گذشته، باید به شک خود اعتنا نكند؛

مثلاً اگر شک كند كه حمد خوانده یا نه، چنانچه به ركوع نرفته، باید آن را بخواند و اگر به ركوع رفته، باید به شکّ خود اعتنا نكند. بنابراین، احکام شک در افعال نماز احتیاط همانند احکام شک در افعال اصل نماز است.

مسأله 1654. اگر فرد بعد از سلام نماز احتیاط، شک كند كه یكی از اجزاء یا شرایط آن را به‌جا آورده یا نه، به شکّ خود اعتنا نكند.

مسأله 1655. اگر‌ در‌ نماز احتیاط چیزی كه ركن نیست، سهواً كم یا زیاد شود، سجدۀ سهو ندارد.

مسأله 1656. اگر انسان در نماز احتیاط، تشهّد یا یک سجده را فراموش كند و در جای خود تداركش ممكن نباشد، احتیاط واجب آن است كه بعد از سلام نماز، سجده را قضا نماید، ولی قضای تشهّد لازم نیست و لازم نیست برای تشهّد فراموش شده سجدۀ سهو انجام دهد، هرچند انجام آن مطابق با احتیاط مستحب است.

مسأله 1657. اگر نماز احتیاط و سجدۀ سهو بر نمازگزار واجب شود، باید اوّل نماز احتیاط به‌جا آورده شود و همچنین است بنابر احتیاط واجب اگر نماز احتیاط و قضای سجده بر فرد واجب شود.