مواردی كه می‌توان نماز واجب را شكست

مسأله 1544. شكستن نماز واجب با اختیار، بنابر احتیاط واجب، جایز نیست؛ ولی در بعضی از موارد، شکستن نماز واجب، جایز (بلکه در بعضی موارد واجب) است. از آن جمله، موارد زیر می‌باشد:

· 1. پیش‌گیری از ضرر مالی یا بدنی

مسأله 1545. شکستن نماز واجب برای حفظ مال و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی اشکال ندارد، بلکه اگر حفظ جان خود انسان یا كسی كه حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی كه نگهداری آن واجب می‌باشد، بدون شكستن نماز ممكن نباشد، باید نماز را بشكند.

· 2. هر هدف دینی یا دنیوی که دارای اهمیّت است

مسأله 1546. شکستن نماز واجب برای هر غرض دینی یا دنیوی كه برای نمازگزار مهم است،در وسعت وقت اشکال ندارد، هرچند اگر نماز را نشکند ضرری به او وارد نشود. ^[433]

· 3. پرداخت طلب طلبکار

مسأله 1547. اگر فرد در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبكار طلب خود را که زمان ادایش فرا رسیده و بدهکار توانایی پرداخت آن را دارد از او مطالبه كند، پرداخت فوری آن بر بدهکار واجب است. بنابراین، چنانچه بتواند در بین نماز طلب او را بدهد، شکستن نماز بنابر احتیاط واجب جایز نیست و اگر بدون شكستن نماز، پرداخت طلب او ممكن نیست، باید نماز را بشكند و طلب او را بدهد و بعد نماز را بخواند؛ امّا اگر وقت نماز تنگ است، باید نماز را تمام کند و بعد بدهیش را بپردازد.

· 4. تطهیر (پاک کردن) مسجد در وسعت وقت

مسأله 1548. اگر انسان در بین نماز بفهمد مسجد نجس است، چنانچه وقت تنگ باشد، باید نماز را تمام كند، سپس مسجد را تطهیر نماید و اگر وقت وسعت دارد و تطهیر مسجد، نماز را به هم نمی‌زند، بنابر احتیاط واجب نباید نماز را بشکند، بلکه مسجد را در بین نماز تطهیر كند و بعد بقیّۀ نماز را بخواند؛

امّا اگر تطهیر مسجد نماز را به هم می‌زند، در صورتی كه بعد از نماز تطهیر مسجد ممكن باشد و تأخیر تطهیر تا بعد از نماز، هتک حرمت مسجد به حساب نیاید، شكستن نماز برای تطهیر واجب نیست، هرچند جایز می‌باشد؛ امّا اگر بعد از نماز، تطهیر مسجد ممكن نباشد یا باقی ماندن نجاست در مسجد و تأخیر تطهیر، عرفاً هتک و توهین به مسجد محسوب شود، باید نماز را بشكند و مسجد را تطهیر نماید و بعد نماز را بخواند.

· 5. گفتن اذان و اقامه یا اقامۀ تنها

مسأله 1549. اگر نمازگزار قبل از قرائت یا پیش از آنكه به اندازۀ ركوع خم شود، یادش بیاید كه اذان و اقامه یا تنها اقامه را فراموش كرده، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، مستحب است برای گفتن آنها نماز را بشكند، بلكه اگر پیش از تمام شدن نماز یادش بیاید كه آنها را فراموش كرده، مستحب است برای گفتن آنها نماز را بشكند؛ البتّه، مراتب این استحباب با هم متفاوت است، هر چه زودتر در اثنای نماز یادش بیاید، شکستن نماز جهت خواندن اذان و اقامه یا اقامه، فضیلت بیشتری دارد.

شایان ذکر است، این حکم بنابر احتیاط واجب در موارد ذیل جاری نمی­شود:

1. اذان تنها را فراموش کرده باشد.

2. ­­بعضی از قسمت‌های آنها را فراموش کرده باشد.

3. بعضی از شرایط آنها را فراموش کرده باشد.

4. جایی که آنها را عمداً ترک کرده باشد.

5. جایی که آنها را فراموش کرده و بین نماز یادش آمده، ولی از خواندن آنها منصرف گردیده یا مرّدد شده و نماز را ادامه داده و پس از گذشتن مدّت قابل توجهّی، تصمیم به خواندن آنها گرفته باشد.

6. نماز جماعت باشد.

· 6. پدید آمدن شک‌‌‌های صحیح در وسعت وقت نماز

مسأله 1550. نمازگزاری که در وسعت وقت نماز، یکی از شک‌های صحیح در نماز چهار رکعتی برایش پیش آمده و شکّ وی، ثابت و پابرجا شده است - مثل اینکه در نماز ظهر شک نموده که رکعت سوّم است یا چهارم - می‌تواند نماز را بشكند و دوباره به‌جا آورد، هم‌چنان که می‌تواند مطابق دستورالعمل مربوط به شک‌های صحیح رفتار نماید که توضیح آن در فصل شک‌های صحیح نماز خواهد آمد.

مسأله 1551. كسی كه باید نماز را بشكند، اگر نماز را عمداً تمام كند، هرچند معصیت كرده، ولی نمازش صحیح است و احتیاط مستحب است كه آن را دوباره بخواند.

مسأله 1552. مستحب است نمازگزار هنگام قطع نماز در مواردی که شکستن نماز، جایز یا واجب است، بگوید: «السّلامُ عَلَیْكَ أَیُّها النَّبیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه».