مستحبات اذان و اقامه

موارد ذیل، به عنوان مستحبات اذان و اقامه شمرده شده است.

مسأله 1214. مستحب است شخصی را كه برای گفتن اذان اعلام معیّن می‌كنند، عادل و وقت‌شناس و صدایش بلند باشد و اذان را در جای بلند بگوید.

مسأله 1215. كسی كه اذان دیگری را - كه برای اعلام یا برای نماز جماعت می‌گوید - بشنود، مستحب است هر قسمتی را كه می‌شنود، آهسته تكرار كرده و بگوید، که به این کار «حکایت اذان» گویند.

همچنین، حکایت اقامۀ فردی که برای نماز جماعت اقامه می‌گوید، مستحب است، امّا سزاوار است هنگامی که فردِ اقامه‌گو «قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» می‌گوید، شنونده بگوید: «اللّهُمَّ أَقِمْها وَأَدِمْها وَاجْعَلْني مِنْ خَیْرِ صالِحي أَهْلِها» و مستحب بودن حکایت اذان یا اقامۀ فردی که فرادیٰ نماز می‌خواند، خالی از اشکال نیست، ولی حکایت آن رجاءً مانعی ندارد.

مسأله 1216. مستحب است كسی كه صدای مؤذّن را می­شنود که می‌گوید: «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلّا اللّهُ‏، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُوْلُ اللّهِ‏» بگوید: «وَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ وَأَنَّ مُحَمَّداً رَسُوْلُ اللّهِ أَكْتَفي بِهٰا عَنْ كُلِّ مَنْ أَبَیٰ وَجَحَدَ وَأُعيٖنُ بِهٰا مَنْ أَقَرَّ وَشَهِدَ». ^[361]

مسأله 1217. مستحب است انسان در موقع اذان گفتن، رو به قبله بایستد و با وضو یا غسل باشد و دو انگشت را در دو گوش بگذارد و صدا را بلند نماید و بكشد و بین جمله‏های اذان كمی فاصله دهد و بین آنها حرف نزند.

مسأله 1218. مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته‏تر بگوید و جمله‏های آن را به هم نچسباند؛ ولی به اندازه‏ای كه بین جمله‏های اذان فاصله می‌دهد، بین جمله‏های اقامه فاصله ندهد.

مسأله 1219. مستحب است فرد بین اذان و اقامه فاصله بیندازد به این صورت كه یک قدم بردارد یا قدری بنشیند یا سجده كند یا ذكر بگوید مثلاً «سُبْحانَ اللّه» بگوید یا دعا بخواند یا قدری ساكت باشد یا حرفی بزند یا دو ركعت نماز بخواند؛ ولی حرف زدن بین اذان و اقامۀ نماز صبح، مستحب نیست.

مسأله 1220. اگر نمازگزار برای فاصله انداختن بین اذان و اقامه، سجده را انتخاب كند، مستحب است در سجده بگويد: «رَبِّ سَجَدْتُ لَكَ خٰاضِعاً خٰاشِعاً ذَلیٖلاً» يا بگويد «لٰا إِلٰهَ إِلّٰا أَنْتَ رَبّی، سَجَدْتُ لَكَ خٰاضِعاً خٰاشِعاً»؛

اگر نشستن را انتخاب كند، مستحب است بگويد: «اللّٰهُمَّ اجْعَلْ قَلْبیٖ بٰارّاً وَرِزْقي دٰارّاً وَعَمَلی سارّاً وَاجْعَلْ لي عِنْدَ قَبْرِ نَبيِّكَ قَراراً وَمُسْتَقَرّاً»؛

اگر قدم برداشتن را انتخاب كند، بگويد: «بِاللّهِ أَسْتَفْتِحُ وَبِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ أَسْتَنْجِحُ وَأَتَوَجَّهُ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْني بِهِمْ وَجیٖهاً فِی الدُّنْيٰا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبيٖنَ».

نیز مستحب است بین اذان و اقامۀ نماز مغرب بگوید:

«اللَّهُمَّ إِنّي أَسْأَلُكَ بِإِقْبَالِ لَيْلِكَ وَإِدْبَارِ نَهَارِكَ وَحُضُورِ صَلَوَاتِكَ وَأَصْوَاتِ دُعَاتِكَ وَتَسْبيٖحِ مَلَائِكَتِكَ، أَنْ تُصَلّيَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَتُوبَ عَلَيَّ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوّٰابُ الرَّحيٖمُ».

و بین اذان و اقامۀ نماز صبح بگوید:

«اللَّهُمَّ إِنّي أَسْأَلُكَ بِإِقْبَالِ نَهَارِكَ وَإِدْبَارِ لَيْلِكَ وَحُضُورِ صَلَوَاتِكَ وَأَصْوَاتِ دُعَاتِكَ وَتَسْبيحِ مَلَائِكَتِكَ، أَنْ تُصَلّيَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَتُوبَ عَلَيَّ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوّٰابُ الرَّحيٖمُ».

مسأله 1221. گفتن اذان و اقامۀ نماز برای بانوان مستحب مستقل است. بنابراین، نگفتن اذان و اقامه برای نماز در مورد بانوان موجب نمی‌شود نمازشان مرتبۀ عالی کمال را نداشته باشد؛

همچنین، برای بانوان جایز است از اذان، تنها اکتفا به گفتن تکبیر و شهادتین نمایند؛ بلکه اکتفا به گفتن شهادتین نیز جایز است و نیز برای بانوان جایز است در اقامه به گفتن «اللّهُ أَکْبَرُ، أَشْهَدُ أَنْ لا إِلٰهَ إِلّا اللّهُ وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ» اکتفا نمایند، هرچند بهتر آن است که اذان و اقامه را به‌طور کامل بگویند.