تعقیبات نماز

مسأله 1467. مستحب است انسان بعد از نماز مقداری مشغول تعقیب، یعنی خواندن ذكر و دعا و قرآن شود و این مستحــب، بعــد از نمازهــای واجــب مخصوصــاً صبح، تأکید بیشتری دارد و در مورد نماز صبح مستحب است نمازگزار بعد از نماز تا طلوع آفتاب در محلّ نماز بنشيند و مشغول به ذكر خداوند متعال باشد.

مسأله 1468. تعقیب نماز لازم است متّصل به آخر نماز باشد و فرد مشغول کاری که صورت تعقیب را به هم زده و با صدق «تعقیب» سازگار نیست، نشده باشد و از آن جا که حالات افراد و زمان و مکان - از نظر مسافر یا غیر مسافر بودن، اضطرار یا اختیار داشتن، مریض یا سالم بودن - مختلف است، برخی از کارها در بعضی از حالات با صدق تعقیب سازگار است؛ ولی همان کار در بعضی از حالات دیگر سازگار نیست؛

حالتی که مسلّماً در آن حال، صورت تعقیب به هم نخورده و خواندن ذکر و دعا و قرآن در آن، تعقیب شمرده می‌شود (در موارد معمولی و غیر سفر و حالت اضطراری دیگر) حالت نشسته می‌باشد، که فرد به دعا و مانند آن مشغول باشد و ظاهر آن است که تنها نشستن بعد از نماز بدون اینکه مشغول دعا و ذکر و مانند آن شود، تعقیب نیست.

مسأله 1469. بهتر است نمازگزار در همان جایی که نماز خوانده، رو به قبله و پیش از آنکه وضو و غسل و تیمّم او باطل شود، تعقیبات را بخواند.

مسأله 1470. لازم نیست تعقیبات به عربی خوانده شود؛ ولی بهتر است مواردی كه در كتاب‌‌های معتبر دعا ^[405] نقل شده است خوانده شود، از جمله تعقیبات نقل شده موارد ذیل است:

1. گفتن سه مرتبه «اللّهُ أَكْبَر» بعد از سلام نماز، به این صورت که مثل سایر تكبیرات نماز، در حال گفتن هر تکبیر، دست‌ها را بلند کند و تا مقابل صورت بالا بیاورد، آن گاه آن را پایین بیندازد.

2. خواندن دعای «لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ، وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ، أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ‏ وَأَعَزَّ جُنْدَهُ‏ وَغَلَبَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ، فَلَهُ الْمُلْكُ ‏وَ لَهُ الْحَمْدُ، يُحْيي وَيُميٖتُ‏ وَهُوَ عَلَیٰ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ».

3. از تعقیباتی که سفارش زیادی به آن شده، تسبیح حضرت زهراƒ است و باید به این ترتیب گفته شود: (34) مرتبه «اللّهُ أَكْبَرُ»، بعد از آن (33) مرتبه «الْحَمْدُ لِلهِ»، بعد از آن (33) مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ‏» و می‌توان «سُبْحانَ اللّهِ‏» را پیش از «الْحَمْدُ لِلهِ» گفت، ولی بهتر است بعد از «الْحَمْدُ لِلهِ» گفته شود.

4. گفتن سی مرتبه یا چهل مرتبه یا صد مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ‏ وَالْحَمْدُ لِلهِ وَلا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ‏ وَاللّهُ‏ أَكْبَرُ».

5. خواندن سورۀ حمد، سورۀ توحید و نیز خواندن آیة الکرسی و آیات 18 و 19 سورۀ آل عمران ^[406] و آیات 26 و 27 سورۀ آل عمران. ^[407]

مسأله 1471. مستحب بودن خواندن تسبیحات حضرت فاطمه زهراƒ اختصاص به نمازهای واجب ندارد و شامل نمازهای مستحبی هم می­شود، بلکه خواندن آن در غير حال تعقيبات نيز مستحب است. ^[408]

مسأله 1472. بهتر است تسبیحات حضرت زهراƒ با تسبیحی که از تربت حضرت سیّد الشهداء امام حسین است، گفته شود. همچنین، بهتر است فرد بعد از پایان آن، یک بار «لا إِلٰهَ إِلّا اللّهُ»بگوید و نیز استغفار نماید.

مسأله 1473. اگر فرد در تسبیحات حضرت زهراƒ در تعداد ذکرها، بين کمتر و بیشتر شک كند، در صورتی که از محلّ آن نگذشته، بنابر کمتر می‌گذارد و اگر از محلّ آن گذشته، بنا می‌گذارد که آن را انجام داده است و اگر فرد سهواً تعداد اذکار را زيادتر از عدد مقرّر شده در شرع گفته باشد، بنا را بر عدد مقرّر گذاشته و از زياده صرف نظر می‌كند.