چند مسأله مستحدثه دربارۀ وقت روزه

مسأله 261. اگر شخص روزه‏دار پس از مغرب بدون آنکه در شهر خود افطار كند، با هواپیما به سمت غرب مسافرت كند و به جایی برسد كه هنوز خورشید غروب نكرده، واجب نیست تا مغرب در مکان جدید امساک كند، هرچند احتیاط مستحب امساک است.

مسأله 262. اگر فرد روزه­دار در ماه رمضان پس از زوال خورشید (اذان ظهر)، از شهر خود سفر كند و به شهری برسد كه در آن، هنوز وقت زوال نشده، بنابر احتیاط واجب باید روزۀ آن روز را تمام كند و در این صورت قضا بر او واجب نیست.

مسأله 263. اگر کسی که وظیفه‏اش روزه گرفتن در سفر است - مانند کثیر‌السّفر - پس از طلوع فجر صادق (اذان صبح) در شهر خود، با نیّت روزه، از طریق هوایی سفر كند و به شهری برسد كه هنوز فجر صادق طلوع نكرده است، می‏تواند تا قبل از طلوع فجر آنجا، مفطرات روزه مثل خوردن و آشامیدن را انجام دهد.

مسأله 264. اگر كسی كه وظیفه‏اش روزه گرفتن در سفر است - مانند کثیر‌السّفر - از شهر خودش كه هلال ماه مبارک رمضان در آن دیده شده، به شهری سفر كند كه به دلیل اختلاف افق، هنوز هلال در آن دیده نشده است، روزۀ آن روز بر او واجب نیست؛

امّا اگر در شهری كه هلال ماه شوّال در آن دیده شده، عید كند، سپس به شهری سفر كند كه به دلیل اختلاف افق، هنوز هلال در آن دیده نشده است - بنابر احتیاط واجب - باید بقیّۀ آن روز را امساک كند و قضای روزۀ آن روز را نیز احتیاطاً به‌جا آورد.

مسأله 265. اگر مكلّف در جایی ساکن باشد كه مثلاً روز آن شش ماه و شب آن شش ماه است، در مورد روزه، واجب است یا در ماه مبارک رمضان به شهر دیگری برود كه بتواند در آنجا روزه بگیرد، یا آنکه بعد از ماه مبارک رمضان به شهر دیگری برود كه بتواند در آنجا قضای روزه‌ها را انجام دهد و اگر از هر دو مورد ناتوان باشد، به جای روزه، باید «فدیه» بدهد و منظور از «فدیه» آن است که یک مُدّ طعام مثل گندم، جو، نان را (به ازای هر روز که روزه نگرفته) به ملکیّت فقیر در آورد.

مسأله 266. اگر مکلّف در شهری ساکن باشد كه در هر بيست و چهار ساعت، شبانه‌روزی دارد، هرچند روزش بيست و سه ساعت و شبش یک ساعت و يا بر عكس باشد، در صورت تمكّن و توانایی بر او واجب است روزۀ ماه رمضان را بگیرد؛

البتّه چنانچه به جهت طولانی بودن روز و احساس شدید گرسنگی یا تشنگی روزه گرفتن برایش مشقّت فوق‌العاده­­اى داشته باشد كه معمولاً قابل تحمّل نيست (حَرَج)، بنابر احتیاط واجب به قصد قربت مطلقه ^[104] روزه بگیرد و هنگامی که به علّت ضعف شدید یا احساس تشنگی زیاد، ادامۀ روزۀ ماه مبارک رمضان بر او فوق‌العاده سخت (حرجی) شد، می‌تواند آب بیاشامد یا غذا بخورد؛ ولی بنابر احتیاط واجب در خوردن و آشامیدن، تنها به مقدار ضرورت اکتفا نماید و نيز بنابر احتیاط واجب در بقیّۀ روز از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند پرهیز نماید، هرچند در هر صورت، با خوردن یا آشامیدن، روزۀ وى باطل می‌شود؛

امّا اگر روزه گرفتن برای وی ضرر قابل توجّه داشته (ضرری که معمولاً تحمّل نمی­شود) و موجب مریضیش می‌شود یا با روزه گرفتن ترس ابتلا به بیماری داشته باشد، حکم فرد مریض را دارد که روزۀ آن روز بر وى واجب نمی‌باشد و لازم نيست در بین روز از مفطرات اجتناب نمايد و چنین شخصی اگر بتواند قضای روزه را به‌جا آورد، قضای آن بر او واجب است و چنانچه از انجام قضای آن هم در بین سال ناتوان باشد، باید «فديه» بپردازد؛ منظور از «فدیه»، تملیک یک مُدّ طعام مثل گندم، جو یا نان (به ازای هر روز که روزه نگرفته) به فقیر مى­باشد. ^[105]