نشانه‌های تذکیه

مسأله 1242. اگر اجزایی مانند گوشت، پوست، ^[704] جگر، چربی، پیه و دنبه، از حیوانی که قابل تذکیه است در اختیار انسان قرار گیرد، ولی معلوم نباشد که آن حیوان تذکیه شده است یا نه، پاک محسوب می­شود و تحقیق در مورد آن لازم نیست؛ ولی خوردن آنها حرام می­باشد، مگر آنکه دارای یکی از نشانه­های تذکیه باشد. ^[705]

مسأله 1243. «نشانه­های تذكيه» (راه­های شرعی که با آن تذکیۀ حیوان ثابت می‌شود) از قرار ذيل است:

1. گرفتن از دست مسلمان؛

2. تهیّه کردن از بازار مسلمانان؛

3. ساخت یا تولید سرزمین اسلامی؛ که توضیح آنها در مســائل بعد خواهد آمد.

· 1. گرفتن از دست مسلمان

مسأله 1244. اگر انسان چیزی از اجزایی مانند گوشت، پوست، ^[706] جگر، چربی، پیه و دنبه، از حیوانی که قابل تذکیه است را از «مسلمان» تهيّه نماید، در حالی که مسلمان مذکور تصرّفی مناسب با تذكيه در آن انجام دهد - مانند اینكه گوشت یا دنبه را برای خوردن بفروشد يا آن را برای خوردن مقابل مهمان قرار دهد یا چرم طبیعی را برای لباس، فرش و زیر انداز عرضه نماید ^[707] - حکم به تذکیۀ شرعی آن حیوان می­شود.

ولی اگر تصرّف مسلمان در آن، مناسب با تذكيه نباشد، مثل اينكه گوشت یا پیه را برای تغذيۀ حيوانات عرضه کند، يا معلوم نباشد آن را برای خوردن انسان عرضه می‌کند يا به عنوان خوراک حيوانات - که ارتباطی با تذکیۀ حیوان ندارد - عرضه می‌نماید، در اين صورت حكم به تذكيۀ شرعی آن حیوان نمی­شود.

مسأله 1245. اگر اجزایی مانند گوشت، پوست، چربی، پیه و دنبه از حیوانی که قابل تذکیه است از مسلمان غیر شیعه در اختیار انسان قرار گیرد، حکم مذکور در مسألۀ قبل نسبت به آن جاری می­شود، هرچند به عقیدۀ آن مسلمان، رعایت شرایط تذکیه - مثل ذکر نام خداوند متعال، خروج خون به مقدار متعارف از حیوان، بریدن چهار مجرای گلو - لازم نباشد.

البتّه، اگر یقین یا اطمینان حاصل شود که وی شرایط شرعی تذکیه در مذهب شیعه را رعایت نکرده، حکم مذکور جاری نمی­شود؛

مگر مواردی که رعایت نکردن آن از روی ندانستن مسأله یا عقیدۀ اشتباه، ضرری به تذکیه حیوان نداشته باشد. ^[708]

شایان ذکر است، اگر مسلمان مذکور حیوانات حرام گوشتی که خون جهنده ندارند - مثل ماهی بدون پولک - را حلال بداند، چنانچه از دست چنین مسلمانی گوشت و مانند آن تهیّه شده - طوری که احتمال عقلایی داده شود از همان نوع حرام باشد (نوعی که وی عقیده به حلال بودن آن دارد) - بنابر احتیاط واجب حکم حیوان تذکیه شده را ندارد و حلال بودن آن محلّ اشکال است.

به عنوان مثال، اگر مسلمان غیر شیعه که عقیده به حلال بودن ماهی بدون پولک دارد، کنسرو ماهی را برای خوردن بفروشد یا آن را برای خوردن مقابل انسان قرار دهد، چنانچه انسان احتمال عقلایی دهد کنسرو مذکور از ماهی بدون پولک تهیّه شده، خوردن آن بنابر احتیاط واجب جایز نیست. ^[709]

· 2. تهیّه کردن از بازار مسلمانان

مسأله 1246. اگر انسان شیئی از اجزای مذکور در مسألۀ «1244» را از بازار مسلمانان تهيّهکند، چنانچه مسلمان نبودن عرضه کننده معلوم نباشد و عرضهکنندۀ آن تصرّفی مناسب با تذکیه در آن انجام دهد، مشابه آنچه در مسألۀ «1244» ذکر شد، حکم به تذکیۀ شرعی آن می­شود. ^[710]

شایان ذکر است، چنانچه بازار مربوط به مسلمانان غیر شیعه است، حکمی که در مسألۀ قبل بیان شد در مورد آن جاری می­شود.

· 3. ساخت یا تولید در سرزمین اسلامی

مسأله 1247. اگر اشیاء و محصولاتی که مادّۀ اولیه آنها از اجزایی است که در مسألۀ «1244» ذکر شد، در سرزمین اسلامی تهیّه شده باشد، حکم مسألۀ قبل در مورد آن جاری می­شود.

شایان ذکر است، سرزمین اسلامی شامل شهر و روستای مسلمان نشین می­شود که غالب ساکنان آن شهر یا روستا مسلمان بوده، هرچند تحت سلطۀ کفّار باشند. بنابراین، در صورتی که جمعیّت غیر مسلمان بیشتر از مسلمانان یا مساوی با آنان باشند، حکم سرزمین اسلامی را ندارد.

مسأله 1248. اشیاء و محصولاتی که مادّۀ اوّلیۀ آنها گوشت، پوست، چرم طبیعی، چربی، پیه و دنبه و مانند آن از اجزای حیوانات قابل تذکیه است و توسط مسلمان يا در بازار مسلمانان عرضه می­شود يا از سرزمین اسلامی آورده شده، چنانچه معلوم است آن محصولات را از كفّار یا بازار آنان یا سرزمین غیر اسلامی تهيّه كرده­اند، در صورتی - با لحاظ شرایطی که در مسائل قبل بیان شد - تذکیه شده محسوب می­شوند كه احتمال عقلايی داده شود پيرامون تذكيه و ذبح اسلامی آنها تحقیق شده است.

مسأله 1249. اگر اشیاء و محصولاتی که مادّۀ اولیه آنها از اجزایی است که در مسألۀ «1244» ذکر شد، در سرزمین مسلمانان روی زمین و مانند آن افتاده باشد، ^[711] چنانچه شک در تذکیۀ آن باشد، پاک محسوب می­شوند، ولی حکم به تذکیۀ آن محلّ اشکال است؛ مگر آنکه معلوم باشد قبلاً دارای یکی از نشانه­های تذکیه که در مسائل قبل بیان شد بوده است.

مسأله 1250. اشیاء و محصولاتی که مادّۀ اولیه آنها گوشت، پوست، چرم طبیعی، چربی، پیه و دنبه و مانند آن است و از کافر یا بازار کفّار یا کشور غیر اسلامی تهیه شده است، حکم حیوان تذکیه نشده را دارد؛ مگر آنکه معلوم باشد قبلاً دارای یکی از نشانه­های تذکیه که در مسائل قبل بیان شد بوده است. ^[712]