مواردی كه دریافت دیركرد جایز است

· الف. دیركرد در ازای تأخیر در تحویل كالای معیّن (عین شخصی)

مسأله 1047. قرار دادن جریمۀ دیرکرد در ضمن عقد در ازای تأخیر نسبت به مالی که به صورت «عین شخصی» ^[971] بوده و فرد باید آن را در زمان معیّنی تحویل دهد، اشکال ندارد؛ البتّه، این در صورتی است که دیرکرد مذکور به صورت «شرط فعل» در ضمن عقد ذکر شده باشد. ^[972]

بنابراین، اگر فرد منزل یا مغازه­اش را بفروشد و خریدار در ضمن معامله شرط نماید چنانچه فروشنده در تحویل منزل یا مغازه از فلان تاریخ‌، تأخیر کند، ‌به ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ بپردازد، چنین شرطی اشکال ندارد؛

امّا اگر شرط شده: «چنانچه فروشنده در تحویل منزل یا مغازه از فلان تاریخ‌، تأخیر کند، ‌به ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ مدیون باشد»، چنین شرطی - همان طور که در مسألۀ «300» گفته شد - صحیح نیست.

همین طور، اگر در ضمن عاریه دادن كتاب شرط شود در صورت تأخیر عاریه گیرنده در تحویل كتاب به كتابخانه از زمان معیّن، در ازای هر روز فلان مبلغ بپردازد، اشكال ندارد؛

امّا اگر عاریه دهنده بگوید: «چنانچه در تحویل کتاب از تاریخ معیّن تأخیر کنی، به ازای هر روز تأخیر فلان مبلغ بدهکار باشی»، چنین شرطی - همان طور که در مسألۀ «300» گفته شد - صحیح نیست.

· ب. دیركرد در ازای تأخیر در انجام عمل

مسأله 1048. قرار دادن جریمۀ دیرکرد در ضمن عقد در ازای تأخیر در انجام عملی همچون سند زدن ملک یا بنّایی و احداث بناء که انجام آن در زمان معیّنی با قرارداد بر فرد واجب شده اشکال ندارد‌؛ البتّه، این در صورتی است که دیرکرد مذکور به صورت «شرط فعل» در ضمن عقد ذکر شده باشد. ^[973]

بنابراین، اگر فرد منزل یا مغازه­ای را بخرد و در ضمن معامله با فروشنده شرط كند، در زمان معیّنی اقدام به سند زدن آن به نام وی نماید و اگر انتقال سند به نام وی را از مدّت مقرّر تأخیر بیندازد، در ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ را به عنوان دیركرد بپردازد؛ این شرط اشكال ندارد؛ امّا اگر شرط کند در ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ را به عنوان دیركرد بدهکار باشد ^[974] صحیح نیست.

همچنین، اگر فرد مثلاً فرد بنّایی را اجیر نماید ^[975] تا خانه­ای را در مدّت شش ماه بسازد و در ضمن عقد اجاره با بنّا شرط کند در صورتی که ساخت و ساز و احداث خانه را از مدّت مقرّر تأخیر بیندازد، در ازای هر روز تأخیر فلان مبلغ را به عنوان دیركرد بپردازد، صحیح است؛ امّا اگر شرط کند در ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ را به عنوان دیركرد بدهکار باشد ^[976] صحیح نیست.