فضيلت روزه و اهمیّت آن

«روزه» از مهم‌ترین دستورات الهی است که از آن به عنوان یکی از ارکان پنج‌گانۀ اسلام (نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اهل بیت) نام برده شده است و از جمله واجباتی است که قرآن کریم دربارۀ آن می­فرماید:

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ». ^[1]

«ای کسانی که ایمان آوردید، روزه بر شما نوشته شده است (واجب شده است) همچنان که بر پیشینیان قبل از شما نوشته شده بود (واجب شده بود)، شاید که با تقویٰ و پرهیزگار شوید».

«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَبَيِّناتٍ مِنَ الْهُدىٰ‏ وَالْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كانَ مَريضاً أَوْ عَلىٰ‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُريدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلا يُريدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ‏ ما هَداكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ». ^[2]

«ماه رمضان، ماهى است كه قرآن در آن نازل شده براى هدايت بشر و براى راهنمايى و امتياز حقّ از باطل، ^[3] پس هر كه دريابد ماه رمضان را بايد آن را روزه بدارد و هر كس مریض يا در سفر باشد (به شمارۀ آنچه روزه خورده است) از ماه­هاى ديگر روزه دارد، كه خداوند براى شما حكم را آسان خواسته و تكليف را مشكل نگرفته و خواسته تا اينكه عدد روزه را تكميل كرده و خدا را به عظمت ياد كنيد كه شما را هدايت فرمود، باشد كه (از اين نعمت بزرگ) شکرگزار شويد».

در فضيلت و اهمیّت روزه، احاديث بسياری از معصومین صادر گرديده است که در ذیل بعضی از آنها ذکر می­شود.

زراره از امام باقر† روایت می­کند که آن حضرت فرمودند: «دین اسلام بر پنج پایه استوار شده است: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اهل بیت و رسول اکرم فرمودند: روزه، سپری در برابر آتش دوزخ است». ^[4]

روایت شده كه حضرت رسول اکرم فرمودند: «خواب روزه‌دار، عبادت و نفس کشيدن او، ثواب تسبيح دارد». ^[5]

از امام باقر† روایت شده است که پیامبر خدا به جابر بن عبداللّه فرمودند: «ای جابر این ماه، ماه مبارک رمضان است، در این ماه هر کس روز آن را روزه بدارد و جزئی از شبش را به عبادت بپردازد و شکم و شرمگاه خویش را پاک نگه دارد و زبانش را حفظ کند، همان طور که از این ماه خارج می­شود، از گناهان خویش خارج می­شود.

جابر عرض کرد: ای رسول خدا، چه زیباست این حدیث، رسول خداˆ فرمودند: ای جابر و چه سخت است رعایت این شروط». ^[6]

از امام صادق† از پدران گرامی­شان نقل شده که رسول اکرم به اصحاب خود فرمودند: «آيا به شما خبر بدهم از اعمالی که اگر آنها را انجام دهید شيطان به اندازۀ فاصله مشرق از مغرب از شما دور می­شود؟ اصحاب در پاسخ گفتند: بفرماييد.

آن حضرت فرمودند: روزه گرفتن شيطان را رو ‌سياه (و ناامید) می­کند و دادن صدقه در راه خدا، پشت او را می­شکند و چنانچه مسلمانان همدیگر را برای خدا دوست داشته باشند و به یکدیگر در راه انجام کارهای نيک کمک کنند، این امور اصل و ريشۀ او را از بین می‌برد و توبه کردنو استغفار، رگ گردنش را قطع می­­کند و برای هر نعمتی كه خداوند به انسان عنايت فرموده است، زکاتی هست و زکات بدن­ها روزه گرفتن است». ^[7]

· پاداش روزه

روایت شده است كه پيامبر فرمودند: «خداوند متعال فرموده است: روزه برای من است و پاداش آن را من خودم می­دهم». ^[8]

از امیر المؤمنین† نقل شده است که رسول اکرم فرمودند: «هر کس روزه، او را از خوردن غذایی که به آن میل و اشتها دارد، بازدارد، بر خداوند متعال است که وی را از غذای بهشت سیر کند و از آشامیدنی بهشتی بنوشاند». ^[9]

نیز روایت شده است که رسول اکرم فرمودند: «... بهشت دری دارد به نام رَيّان (سيراب) كه تا روز قیامت باز نمی­شود، در روز قــیامت تنها برای روزه‏داران از امّت محمّد باز می­شود، پس رضوان، خزانه­دار بهشت نداء می‌کند: ای امّت محمّدˆ به سوی ریّان بشتابید، امّت من از آن در وارد بهشت می­شوند...». ^[10]

در حدیث نقل شده است که امام صادق† فرمودند: «برای روزه­دار دو شادی و خشنودی است:

1. خشنودی و خوشحالی در موقع افطار(از اینکه به دستور الهی عمل نموده است)؛

2. خشنودی و خوشحالی در روز قيامت (موقع گرفتن پاداش الهی)». ^[11]

· پاداش روزه گرفتن در هوای گرم

در حدیث نقل شده است که امام صادق† فرمودند: «برترین جهاد، روزه گرفتن در هوای گرم است». ^[12]

نيز روایت شده است كه حضرت صادق† فرمودند: «هر کس در روزی كه هوا بسيار گرم است برای خدا روزه بگيرد و تشنهشود، خداوند متعال هزار فرشته بر او می­گمارد كه بر چهره­اش دست نوازش می­كشند و به او بشارت (به پاداش الهی) می‌دهند وهنگامی كهافطار می­كند، خداوند متعال (وی را مورد لطف و عنايت خويش قرار داده) به او می­گويد: چه خوش است رایحه و بوی تو، پس از آن به فرشتگان می­فرمايد: شما گواه باشيد كه من گناهان او را بخشيدم». ^[13]

· خارج شدن روح ایمان از فرد روزه­خوار

در حدیث نقل شده است که امام صادق† فرمودند: «کسی که روزۀ یک روز از ماه رمضان را (از روی عمد) بخورد، روح ایمان از او بیرون می­رود». ^[14]

· حکمت روزه گرفتن

در حدیث نقل شده که امیر المؤمنین† فرمودند: «خداوند متعال... روزه را برای آزمودن اخلاص بندگان واجب کرد...». ^[15]

و در خطبۀ حضرت زهراƒ چنین ذکر شده است: «خداوند متعال... روزه را برای تثبیت اخلاص بندگان واجب کرد...». ^[16]

روایت شده است که امام رضا† در مورد علّت وجوب روزه فرمودند‌: «روزه برای آن است که مردم رنج گرسنگی و تشنگی را احساس کنند و به نيازمندی خود در آخرت پی ببرند و فرد روزه­دار در اثر گرسنگی و تشنگی كه به او می­رسد، خاشع و ذليل و فروتن، مأجور و طالب رضا و ثواب خدا و اهل معرفت و صابر می­گردد و بدين سبب به ثواب الهی نائل می­شود.

به علاوه آنكه روزه، موجب خودداری و پرهيز از شهوات و پندگو و موعظه­گر آنان در دنيا است و ايشان را در راه انجام تكاليف الهی رام و ورزيده کرده و راهنمای آنان (در رسيدن به اجر و پاداش) در آخرت می­باشد و تا اينكه (روزه­داران) ناراحتی فقرا و نيازمندان را که در مضيقۀ اقتصادی می­باشند درک نمايند و حقوقی را كه خداوند متعال در اموال و دارایی­هايشان واجب فرموده است به ايشان بپردازند». ^[17]