شرط مالی که بخشیده می‌شود

· عین باشد (منفعت، حقّ، عمل و کلّی در ذمّه نباشد)

مسأله 1274. چیزی که بخشیده می‌شود، باید «عین» باشد نه منفعت یا حقّ یا عمل یا کلّی در ذمّه.

بنابراین، هبۀ «منافع» مانند منفعت خانه یا مغازه و نیز هبۀ «حقّ» مانند حقّ سرقفلی و حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ ملک وقفی ^[1109] و همین طور هبۀ «عمل» - مانند عمل بنّایی فرد برای مدّت یک روز - و نیز هبۀ مالی به صورت «کلّی در ذمّۀ» هبه کننده، ^[1110] صحیح نیست. ^[1111]

مسأله 1275. اگر کسی خانه یا مغازه‌ای دارد که زمین آن وقفی است و تنها مالک حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ زمین ^[1112] و مالک بنای آن است، چنانچه خانه یا مغازۀ مذکور را به دیگری هبه کند و ببخشد، از آنجا که زمین وقفی قابل هبه و انتقال نیست و هبۀ حقّ تقدیمی نیز با توجّه به مسألۀ قبل باطل است، گیرندۀ هبه فقط مالک بنای منزل یا مغازه می‌گردد.

شایان ذکر است، برای تحقّق مقصود مذکور می­توان از عقد مصالحه استفاده نمود.

· هبۀ طلب (دین در ذمّۀ دیگری)

مسأله 1276. اگر کسی بخواهد طلبی را که از دیگران دارد هبه کند، دو صورت دارد:

الف. بخواهد آن را به شخص دیگری غیر از بدهکار هبه کند؛ چنین هبه‌ای نیاز به قبول آن شخص دارد و با قبول هبه و تحویل گرفتن مال بخشیده شده، ^[1113] هبه صحیح است.

ب. بخواهد آن را به خود بدهکار هبه کند؛ به این معنا که طلبش را به بدهکار به قصد بریء الذمّه کردن وی و اسقاط آنچه در ذمّه اوست ببخشد، چنین بخششی که «ابراء» نام دارد صحیح بوده و احتیاج به قبول بدهکار ندارد.