شرایط واجب شدن زكات فطره (فطریه)

مسأله 1034. بر مکلّفی که در هنگام غروب شب عید فطر، ^[597] شرایط ذیل را دارا ‌باشد، پرداخت زکات فطرۀ خود و کسانی که عرفاً نان‌خور او در شب عید فطر محسوب می‌شوند، ^[598] واجب است:

1. بالغ باشد؛ 2. عاقل باشد؛ 3. بیهوش نباشد؛ 4. فقیر نباشد؛ 5. بنده و عبد نباشد.

این حکم، در مورد کسانی که بعد از غروب شب عید فطر تا قبل از ظهر روز عید فطر نان‌خور وی شده­اند، بنابر احتیاط واجب می­باشد، یعنی احتیاط واجب آن است که زکات فطرۀ آنان را بپردازد. ^[599]

مسأله 1035. اگر پیش از غروب شب عید فطر، شرایط وجوب برای فرد فراهم شود، مثل آنکه بچّه، بالغ شود یا دیوانه، عاقل گردد یا فقیر، غنیّ شود، در صورتی که سایر شرایط واجب شدن فطریّه را دارا باشد، باید زکات فطره را بپردازد. همین طور، بنابر احتیاط واجب اگر این شرایط در فاصلۀ بین غروب شب عید فطر تا ظهر روز عید حاصل شود؛

امّا اگر شرایط مذکور بعد از ظهر روز عید پدید آید، پرداخت زکات فطره بر او واجب نیست.

· پرداخت زکات فطره بر فقیر واجب نیست

مسأله 1036. كسی كه فقیر ^[600] است، پرداخت زكات فطره بر او واجب نیست. بنابراین، شخصی که مخارج سال خود و خانواده‌اش را ندارد و شغلی هم ندارد كه بتواند مخارج سال خود و خانواده‌اش را از آن تأمین نماید، پرداخت زكات فطره بر او واجب نمی‌باشد.

· حکم زکات فطره فرد غنیّ که نانخور شخص فقیر شده است

مسأله 1037. اگر فرد غنیّ، نان خور شخصی که فقیر است باشد، بر فقیر مذکور پرداخت زکات فطره واجب نیست و چنانچه فرد غنیّ دارای شرایط وجوب زکات فطره باشد، بر خود او، پرداخت زکات فطره لازم می‌شود.

شایان ذکر است، اگر فقیر مذکور آن را از طرف خودش بپردازد، بنابر احتیاط واجب کافی نبوده و باید دوباره آن را بپردازد. ^[601]

· وظیفه فردی که نان‌خور شخصی است که زکات فطره نمی‌پردازد

مسأله 1038. كسی كه شخص دیگری باید فطریّۀ او را بدهد، واجب نیست فطریۀ خود را بدهد، ولی اگر آن شخص فطریۀ وی را عمداً یا از روی فراموشی ندهد، چنانچه شرایط واجب شدن زکات فطره وجود داشته باشد، ^[602] بر خود انسان، بنابر احتیاط، واجب می‌شود فطریّۀ خویش را بپردازد.

· در وجوب زکات فطره اسلام یا ایمان شرط نیست

مسأله 1039. در وجوب زکات فطره، مسلمان بودن شرط نیست و بر کافر نیز پرداخت آن واجب است؛ امّا چنانچه کافر بعد از غروب شب عید فطر، مسلمان شود، زکات فطره از او ساقط می‌شود و بر وی، پرداخت زکات فطره واجب نیست؛

ولی مسلمانی كه شیعه نبوده، اگر بعد از غروب شب عید فطر، شیعه شود، فطریّه از او ساقط نمی‌شود و باید آن را بپردازد.

· قصد قربت در زکات فطره

مسأله 1040. انسان باید زكات فطره را به قصد قربت، یعنی برای تذلّل و اظهار بندگی در پیشگاه خداوند متعال و با اخلاص بدهد و موقعی كه آن را می‌دهد نیّت دادن فطریّه نماید؛

البتّه اگر بدون قصد قربت یا بدون رعایت اخلاص، فطریّه بپردازد كافی است و زكات فطره محسوب می‌شود، هرچند به علّت نداشتن قصد قربت یا عدم رعایت اخلاص، گناهكار است.