سایر شرایط ضمانت

· 1. ضمانت (نوع اوّل) معلّق و وابسته به امر دیگری نباشد

مسأله 1082. در قسم اوّل از دو قسم ضمانت - که در مسألۀ «1072» ذکر شد - چنانچه فرد، ضامن شدن خود را معلّق و مشروط به امری نماید، مثل اینكه بگوید: «اگر بدهكار بدهی تو را نپردازد، بدهی وی به ذمّۀ من منتقل شده و من مدیون باشم»، صحّت ضمانت محلّ اشكال است و مراعات مقتضای احتیاط در مورد آن ترک نشود.

مسأله 1083. در قسم دوّم ضمانت، که توضیحش در مسألۀ «1073» ذکر شد، معلّق و مشروط بودن آن اشكال ندارد؛ ^[997]

پس اگر ضامن بگوید: «چنانچه بدهکار بدهی تو را در سررسید آن نپردازد، من می‌پردازم» ضمانت صحیح است.

بنابراین، در این صورت طلبكار حق ندارد از همان ابتدا به ضامن كه متعهّد شده مراجعه نموده و دين را از او مطالبه كند، بلكه چنانچه بدهكار از اداى دین در سررسید آن خوددارى ‌نمايد، حق دارد طلب خود را از ضامن مطالبه نمايد و در این صورت، پرداخت دین مورد ضمانت تکلیفاً بر ضامن واجب می­باشد.

· 2. مضمون عنه در هنگام ضمانت (نوع اوّل) بدهکار باشد

مسأله 1084. ضمانت قسم اوّل - که در مسألۀ «1072» ذکر شد - در صورتی صحیح واقع می‌شود که مضمون عنه (کسی که فرد، ضامن بدهی او می‌شود) در هنگام ضمانت بدهکار باشد.

بنابراین، ضامن شدن برای کسی که می‌خواهد قرض بگیرد - تا زمانی که قرض نگرفته - صحیح نیست.

مسأله 1085. بدهکار بودن مضمون عنه (کسی که فرد، ضامن بدهی او می‌شود) در قسم دوّم ضمانت شرط نيست.

بنابراین، اگر شخصی بخواهد از ديگری قرض بگیرد، قبل از قرض گرفتن نیز می­توان ضامن وی شد؛ مثل اینكه ضامن به قرض دهنده بگوید: «اگر فلانی اقساط قرضی را كه بعداً از تو می­گیرد نپردازد، من ضامن و متعهّد به پرداخت آن هستم».

مسأله 1086. اگر زنی كه عقد دائم است، از شوهرش بابت نفقۀ زمان گذشته طلبكار باشد، بدهی شوهر بابت این نفقات قابل ضمانت می‌باشد؛

ولی ضمانت نفقات آینده كه هنوز به صورت بدهی بر عهدۀ شوهر نیامده، به صورت ضمانت قسم اوّل - که در مسألۀ «1072» ذکر شد - صحیح نیست، امّا ضمانت آن به صورت قسم دوّم - که در مسألۀ «1073» ذکر شد - صحیح می­باشد.

· 3. طلبکار و بدهکار(مضمون له و مضمون عنه) در واقع معلوم باشد

مسأله 1087. اگر طلبکار (مضمون له) در واقع معیّن نباشد، مثل آنکه دو نفر از شخصی طلبكار باشند و فردی بگويد: «من ضامن هستم كه طلب يكی از شما دو نفر را بدهم»، چون معيّن نكرده طلب كدام را می‏دهد، ضمانت وی باطل است.

همین طور، اگر بدهکار (مضمون عنه) در واقع معیّن نباشد، مثل آنکه فردی از دو نفر طلبكار باشد و شخص دیگری بگويد: «من ضامن هستم، كه بدهی يكی از آن دو نفر را به شما بدهم»، چون معيّن نكرده بدهی كدام را می‏دهد، ضامن شدن او باطل می‏باشد.

· 4. جنس، نوع و مقدار آنچه ضمانت شده در واقع معیّن باشد

مسأله 1088. اگر جنس، نوع و مقدار بدهی در واقع معیّن نباشد‌، ضمانت صحیح نیست. بنابراین، اگر مثلاً كسی از ديگری 100 كیلوگرم گندم و 3 میلیون تومان طلبكار باشد و شخص دیگری بگويد: «من ضامن يكی از دو طلب تو هستم» و معيّن نكند كه ضامن گندم است يا ضامن پول، ضمانت صحيح نيست.

همین طور، اگر فردی یکی از دو شیء (مثلاً ماشین و تلفن همراه) را که به شخص دیگری عاریه داده شده، برای عاریه دهنده ضمانت نماید ^[998] و معیّن نکند که ضامن ماشین است یا تلفن همراه، ضمانت صحیح نمی­باشد.

مسأله 1089. اگر جنس، نوع و مقدار بدهی در واقع معیّن باشد، امّا ضامن از آن اطلاعی نداشته باشد، مثل اینكه فردی به طلبكار بگوید: «طلبی را كه بر عهدۀ فلان شخص داری ضمانت می­كنم»، ولی جنس، نوع و مقدار طلب مذكور برای وی معلوم نباشد، ضمانت وی صحیح است.