سایر احکام ضمانت

· ضمانت مدّت­‌دار یا بدون مدّت

مسأله 1103. ضامن می­تواند بدهی بدون مدّت (حالّ) را به صورت مدّت­دار و بدهی مدّت‌دار را بدون مدّت ضمانت نماید؛

همچنین، ضامن می­تواند بدهی مدّت­دار را به صورت مدّت­دار با زمان بیشتر یا كمتر ضمانت نماید و در حکم مذکور، فرقی بین دو قسم ضمانت - که در مسائل «1072 و 1073» ذکر شد - نیست.

· ضمانت پرداخت بدهی از وجوهات شرعی

مسأله 1104. اگر بدهكار فقیر باشد و شخصی ضمانت نماید که از وجوهات شرعی - مانند خمس یا زكات یا ردّ مظالم - بدهی وی را به طلبكار بپردازد، ضمانت مذکور صحیح نیست و تکلیفی از این بابت بر عهدۀ وی ثابت نمی­شود.

· ضمانت پرداخت وجوهات شرعی

مسأله 1105. اگر بدهی ثابت در ذمّۀ بدهكار خمس یا زكات باشد، فرد دیگر نمی‌تواند بدهی مذكور را بدون اذن و قبول حاكم شرع یا وكیل وی ضمانت نماید؛ ولی چنانچه حاكم شرع یا وكیل وی حسب مصلحت ضمانت مذكور را قبول نماید، اشكال ندارد.

· ضامن بودن فرد در موارد درخواست عمل از دیگری

مسأله 1106. اگر انسان از دیگری انجام عملی را بخواهد، ضامن بودن درخواست کننده نسبت به اجرت کار - همان طور که در فصل «اجاره» ذکر شد - سه صورت دارد:

الف. کسی که کار از او خواسته شده، آن را به قصد مجانیّت انجام دهد؛

در این صورت، درخواست کننده ضامن چیزی نیست، هرچند از اوّل تصمیم داشته در مقابل انجام کار به وی دستمزد بدهد.

ب. ظاهر حال بر مجانیّت باشد، یعنی قرینه و نشانه‌ای در بین باشد که بفهماند انجام آن کار به‌طور مجّانی از فرد خواسته شده، مثل آنکه کار خواسته شده، از کارهایی باشد که معمولاً بدون دستمزد انجام می‌شود؛

در این مورد هم فرد، ضامن نیست.

ج. نشانه و ظاهر حالی نباشد و فرد کاری را که از او خواسته شده به قصد مجانیّت انجام نداده باشد؛

در این صورت، فرد درخواست کننده ضامن اجرت می‌باشد و به کسی که کار از او خواسته شده بدهکار می­شود، هرچند نیّت قلبی فرد درخواست کننده، انجام آن کار به‌طور مجّانی باشد.

مسأله 1107. اگر انسان از دیگری بخواهد مثلاً مالی را از طرف او صدقه دهد، در مورد ضامن بودن یا ضامن نبودن فرد درخواست کننده نسبت به بدل مبلغ صدقه داده شده توسط دیگری، صورت‌های مسألۀ قبل جاری می‌شود.

مسأله 1108. اگر فردی به شخصی مثلاً به جهت مصلحت یا غرض عقلایی بگوید: «كالای خویش را در دریا بیانداز، من ضامن آن هستم»، چنانچه وی این كار را انجام دهد، فرد درخواست کننده ضامن كالای مذكور می‌باشد و بدهکار گردیده و باید بدل آن را ^[1004] به وی بپردازد.