زمان پرداخت هر یک از اقسام بدهی

مسأله 891. اگر بدهكار بخواهد بدهی خویش را بپردازد، طلبكار باید قبول نماید، مگر آنكه مدّتی که در ضمن قرارداد تعیین شده، حقّی به نفع طلبکار نیز بوده یا فقط حقّ طلبکار بوده ^[805] كه در این صورت، طلبكار می‏تواند پیش از تمام شدن مدّت، از دریافت طلب خود امتناع نماید.

مسأله 892. دین حالّ، مدّت­دار نمی‌شود؛ مگر اینكه مدّت‌دار بودن آن در ضمن عقد لازم یا جایزی شرط شده باشد؛

مثلاً اگر فرد مالی را به دیگری قرض دهد، بدون آنكه برای آن مدّتی معیّن كند و بعداً بدهكار كالایی را به قیمت بازاری (ثمن المثل) به طلبكار بفروشد و در ضمن این فروش، حقّ تأخیر در پرداخت قرض را برای مدّت سه ماه شرط نماید، در این صورت طلبكار حقّ مطالبۀ طلب خویش را قبل از مدّت مذكور ندارد؛

مگر آنكه معاملۀ فروش كالا فسخ یا اقاله شده، به گونه­ای كه شرط ضمن آن ساقط گردد.

مسأله 893. اگر مردی همسرش را طلاق دهد و مهریّۀ وی مدّت­دار باشد، ولی مدّت‌دار بودن آن مخصوص زمانی بوده که پیوند ازدواج (زوجیّت) باقی باشد؛ ‌به این معنا که اگر زوجیّت با طلاق و مانند آن از بین برود‌، تبدیل به دین حالّ شود، در این صورت با تحقّق امر مذکور، زن می­تواند آن را قبل از فرا رسیدن موعد اولیّه مطالبه نماید.

شایان ذکر است، از مواردی که دین مدّت­دار، تبدیل به حالّ می‌شود، دین (بدهی) متوفّیٰ است که توضیح آن در مسألۀ «943» ذکر می‌شود.